Rola snu w procesie zapamiętywania

O negatywnych skutkach niedoboru snu dla zdolności zapamiętywania słyszeliśmy już nie raz. Potwierdzają to liczne badania, wskazujące, że w trakcie snu nasz mózg akumuluje i organizuje informacje zdobyte w trakcie czuwania, co sprzyja procesom ich zapamiętywania. Najnowsze badania Dana Denisa i jego współpracowników z University of York wskazują jednak, że ten efekt może być szczególnie silny dla określonego rodzaju informacji.

Denis z zespołem wykazali, że sen szczególnie sprzyja lepszemu zapamiętywaniu bodźców o negatywnym zabarwieniu emocjonalnym. Autorzy przeprowadzili dwa badania z udziałem łącznie 544 osób dorosłych. Podczas badania każdy z uczestników oglądał serie obrazków o charakterze negatywnym lub neutralnym. W zależności od warunku badawczego, uczestnicy oglądali materiał wizualny wieczorem (bezpośrednio przed położeniem się spać) lub rano. Następnie po upływie 12 godzin uczestnicy zostali poproszeni o wypełnienie testu, sprawdzającego jak dobrze zapamiętali zaprezentowany im wcześniej materiał. Okazało się, że obrazy o zabarwieniu negatywnym były lepiej zapamiętane w trakcie snu przez uczestników w grupie wieczornej, w porównaniu z grupą, która nie spała w czasie 12 godzin po zapoznaniu się z materiałem. Co ciekawe pozytywny efekt zapamiętywania materiału nie wystąpił w grupie, która oglądała materiał neutralny emocjonalnie. Zdjęcia neutralne zostały zapamiętane tak samo dobrze przez uczestników w „grupie nocnej”, jak w „grupie czuwania”.

W drugim badaniu, autorzy chcieli sprawdzić, czy efekt lepszego zapamiętywania w trakcie snu ograniczony jest wyłącznie do negatywnych emocjonalnie bodźców. W tym eksperymencie uczestnicy oglądali więc obrazki budzące pozytywne emocje lub neutralny emocjonalnie materiał. Podobnie jak w pierwszym badaniu, po 12 godzinach obie grupy zostały poproszone o wypełnieniu testu sprawdzającego efektywność zapamiętania zawartości zdjęć. Przy czym jedna grupa w trakcie 12 godzin poprzedzających test sprawdzający spała, druga zaś była w stanie czuwania. Wyniki tego eksperymentu wykazały, że efekt lepszego zapamiętywania nie wystąpił w przypadku zdjęć o pozytywnym nacechowaniu emocjonalnym. Uczestnicy oglądający zdjęcia budzące pozytywne emocje zapamiętywali ich zawartość w takim samym stopniu bez względu na to, czy po zapoznaniu się z materiałem udali się na spoczynek, czy też nie. Co ciekawe, efekt lepszego zapamiętywania negatywnych bodźców był niezależny od stopnia pobudzenia emocjonalnego. Pomimo tego, że bodźce pozytywne wzbudzały tak samo silne emocje jak bodźce negatywne, sen wpływał pozytywnie jedynie na zapamiętywanie zdjęć wzbudzających emocje negatywne. Wyniki obu eksperymentów były niezależne od charakterystyk demograficznych uczestników, jak wiek, płeć, rasa czy status społeczny.

Zgodnie z wynikami wielu poprzednich badań, bodźce o silnym zabarwieniu emocjonalnym (pozytywnym lub negatywnym) były ogólnie lepiej zapamiętane niż bodźce neutralne Innowacyjnym odkryciem badaczy jest jednak pokazanie na licznej grupie badanych, że pozytywne efekty snu na zapamiętywanie są szczególnie silne w przypadku negatywnych (lecz nie pozytywnych) bodźców.

Jak podkreślają badacze, wyniki poszerzają dotychczasową wiedzę na temat roli snu w zapamiętywaniu informacji, wskazując, że lepsze zapamiętywanie i kumulacja informacji w trakcie snu może być szczególnie silna w przypadku informacji budzących w nas negatywne emocje. Według autorów artykułu efekt ten ma swoje uzasadnienie ewolucyjne.

Sen jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka. Z całą pewnością odpowiednia ilość snu sprzyja kumulacji informacji i zapamiętywaniu. Okazuje się jednak, że sen jest szczególnie sprzyjający zapamiętywaniu informacji negatywnych. Być może nauka do egzaminu wieczorem, przed położeniem się spać jest dobrym pomysłem, zwłaszcza wtedy, gdy materiał budzi w nas negatywne emocje.