Jakie znaczenie ma dla nas moralność naszych przywódców?

Jakie mechanizmy odpowiadają za wyłanianie się w grupie liderów? Odpowiedzi na to pytanie szuka się na różne sposoby. Badania nad przywództwem często skupiają się nad indywidualnymi cechami przywódców, takimi jak siła, inteligencja czy odwaga. Inni naukowcy uważają jednak to podejście za niewystarczające.

Badacze opierający się w swojej pracy na teorii tożsamości społecznej sugerują, że to nie indywidualne cechy jednostki mają decydujący wpływ na jej przywódczy potencjał. Kluczowe znaczenie ma według nich prototypowość lidera, czyli to, jak bardzo jego cechy odpowiadają typowym cechom pozostałych przedstawicieli grupy. Prototypowy przywódca to ktoś, w kim grupa może zobaczyć uosobienie swoich wartości. Oznacza to, że nie istnieje stały, uniwersalny zestaw charakterystyk dobrego przywódcy.

W 2022 roku opublikowana została seria badań, których autorzy zintegrowali powyższe podejścia. Popierają oni prototypowość jako ważny wyznacznik sukcesu potencjalnego przywódcy. Wskazali jednak na moralność jako cechę, która ma szczególny wpływ na to, czy jednostka zostanie uznana za prototypową. Zwrócili uwagę na kluczowe znaczenie moralności w budowaniu tożsamości grupowej – według poprzednich badań, chętniej przyznamy, że nasza grupa się pomyliła, niż postąpiła niemoralnie.

W pierwszym eksperymencie sprawdzono, jak różnią się oceny zachowań niemoralnych od działań niekompetentnych. Badanym pokazano różne wersje fikcyjnych artykułów pochodzących z lokalnego czasopisma. Artykuły opisywały sytuację związaną ze studentem odpowiedzialnym za zbiórkę pieniędzy. W zależności od wylosowanego warunku, artykuł opisywał studenta, który postąpił nieuczciwie (poprzez przywłaszczenie sobie części pieniędzy) lub pomylił się przy przeliczaniu pieniędzy. Uczestnicy badania zdecydowanie gorzej oceniali studenta z artykułu opisującego nieuczciwe zachowanie, mimo że w obu artykułach opisana sytuacja wiązała się z utratą wspólnych funduszy ze zbiórki.

Drugie badanie również konfrontowało nieuczciwość z niekompetencją, jednak posunięto się o krok dalej. Badacze przypuszczali, że liderzy będą oceniani gorzej po zachowaniu nieuczciwym nawet wtedy, gdy jednocześnie wykażą się wysokimi kompetencjami. Metoda była zbliżona do eksperymentu pierwszego – zmodyfikowano tylko treść artykułów. Pierwszy z artykułów opisywał osobę przywłaszczającą sobie część wspólnych funduszy, ale wykazującą się kompetencją poprzez przygotowanie doskonale sporządzonego raportu tuszującego niemoralne działania. W drugim artykule osoba odpowiedzialna za zbiórkę postępowała całkowicie uczciwie, ale popełniła liczne błędy podczas liczenia wpłat. Większość badanych była zgodna w swoich ocenach i uważała osobę z drugiego artykułu za lepszy materiał na lidera.

Nieuczciwość dla czyjego zysku?

Oceny z pierwszych dwóch badań mogły być zniekształcone przez fakt, że opisywani liderzy postępowali nieuczciwie dla własnego zysku. Dlatego w trzecim badaniu artykuły opisywały dwie sytuacje, których bohaterem był menedżer odpowiedzialny za budżet publicznej spółki. Badani otrzymywali do przeczytania jedną z dwóch losowych wersji artykułu. W pierwszej wersji artykułu menedżer wykazał się doskonałymi zdolnościami analitycznymi, odkrywając, że administracja firmy dopuściła się celowej manipulacji budżetem. Postanowił jednak nie zgłaszać tej sytuacji. Według wersji drugiej, bohater ze względu na swoją niekompetencję nie wykrył nieprawidłowości, ale nie postąpił w żaden sposób nieuczciwie. Jak się okazało, niekompetentny, ale uczciwy menedżer ponownie został oceniony jako lepszy przywódca w porównaniu do menedżera kompetentnego, ale nieuczciwego.

Procedura ostatniego z czterech eksperymentów była bardzo zbliżona do dwóch poprzednich, ale wprowadzono dodatkowy mediator w postaci prototypowości lidera. W przypadku artykułu opisującego zachowanie niekompetentne, ale moralnie poprawne, przywódca wysoce prototypowy był oceniany jako uczciwszy niż ten o niskiej prototypowości. W artykule dotyczącym zachowania kompetentnego, ale nieuczciwego nie nastąpiła duża różnica w ocenie przywódców o różnym poziomie prototypowości. Gdy zapytano badanych, czy popierają bohatera danego artykułu jako przywódcę, moralność odgrywała większą rolę w przypadku bardziej prototypowych jednostek.

Powyższa seria badań rozbudowuje zastosowanie tożsamości społecznej w psychologii przywództwa. Wspiera też hipotezę, że moralność jest kluczowa dla uznania potencjalnego lidera za prototypowego. Zależy nam na uważaniu się za osoby uczciwe, dlatego chcemy widzieć odzwierciedlenie tej wartości w naszych przywódcach.

Chcesz wiedzieć więcej?

Giannella, V.A., Pagliaro, S., Barreto, M. (2022). Leader’s morality, prototypicality, and followers’ reactions. The Leadership Quarterly, 101596. DOI: 10.1016/j.leaqua.2021.101596
(C) zdjęcie unsplash.com

Print Friendly, PDF & Email
Total
0
Shares
One comment
  1. Udowodniono WYŁĄCZNIE dwie kwestie:
    1 – badania takie są g… warte
    2 – między oceną a rzeczywistym wyborem na przywódcę istnieje ogromna przepaść.

Comments are closed.

Related Posts