Kogo poświęcimy dla większego dobra?

white pig on brown soil

Czy ktoś już ma dosyć dylematów z pędzącymi wagonikami? Psychologowie społeczni niekoniecznie. Dylemat wyboru między poświęceniem jednej grupy dla uratowania jednostki, widoczny jednak jest nie tylko w dyskusjach społecznych, ale również w codziennych wydarzeniach. Pewne jednostki jest nam poświęcać szczególnie łatwo, zaś inne chcemy chronić od niebezpieczeństwa za wszelką cenę. Jakimi zasadami kierujemy się, gdy myślimy o poświęceniu ludzi, a jakimi, gdy myślimy o poświęcaniu zwierząt?

Przy użyciu scenariuszy podobnych do klasycznego dylematu wagonika, zespół Luciusa Cavioli z Harvardu i Uniwersytetu w Oxfordzie badał czy, podobnie jak w przypadku ludzi, uznajemy, że niewłaściwe jest poświęcić pojedyncze zwierzęta dla dobra większej liczby zwierząt tego samego gatunku. Swoje odkrycia opublikowali w Journal of Experimental Psychology: General. W ramach aż 10 eksperymentów sprawdzano, w jakim stopniu ludzie uznają za moralnie akceptowalne poświęcenie mniejszej ilości zwierząt dla dobra większej ilości zwierząt i jak to wygląda w porównaniu do ocen tych samych wariantów decyzji z udziałem ludzi. Uczestnikom badań przedstawiono różne (zwykle hipotetyczne) dylematy moralne, które polegały na krzywdzeniu zwierząt lub ludzi, aby zapobiec krzywdzie większej liczby zwierząt lub ludzi. Po czym poproszono uczestników o osąd moralny takiego postępowania. Przykładowo w jednym z dylematów uczestnicy czytali o nagłej epidemii rzadkiego wirusa, który zaatakował małe miasteczko. Jeżeli uczestnik nic nie zrobi, wirus zabije 100 świń (lub innych istot). Jedynym sposobem na ich uratowanie jest zainfekowanie 10 zdrowych świń (które inaczej by nie zginęły) w celu zidentyfikowania szczepionki, która może być stosowana w celu zapobiegnięciu rozprzestrzeniania się wirusa i tym samym zabiciu pozostałych 100 świń. Innymi słowy, czy należy poświęcić życie 10 zdrowych świń dla dobra 100 świń? 

Naukowcy zaobserwowali, że poświęcenie kilku ludzi, dla większej ilości ludzi oceniamy jako bardziej niemoralne, niż poświecenie kilku zwierząt dla większej ilości zwierząt. Niechęć ludzi do krzywdzenia innych ludzi była znacznie silniejsza niż niechęć do krzywdzenia zwierząt. Równocześnie oceny moralności różniły się również  między różnymi gatunkami. Na przykład niechęć do krzywdzenia psów była silniejsza niż dla świń. Co istotne jednak nie było tak, że ludzie nie mieli żadnych ograniczeń przed krzywdzeniem zwierząt, jak to było w przypadku rzeczy, takich jak meble. Oznacza to, że podejście moralne nie różni się drastycznie, lecz znacznie różni się gradient podejmowanych działań.

Efekt ten był po części wyjaśniany przez postrzeganie człowieka jako mającego większe zdolności poznawcze i większą możliwość odczuwania bólu. Jednak, oprócz tego, różnice w ocenach również można wyjaśnić dyskryminacją gatunkową, czyli postrzeganiem ludzi jako bardziej wartościowych w porównaniu do zwierząt innego gatunku. 

Hipotetyczne dylematy moralne są bardzo lubianą przez psychologów metodą badania postaw, niestety nie jest to metoda idealna. Można łatwo jej zarzucić, że “na papierze” wiele osób było chętnych poświęcić mniejszą liczbę zwierząt dla większego dobra, lecz gdyby musieli to zrobić własnymi rękoma w laboratorium, czy wyniki byłyby podobne? Kolejnym ciekawym zagadnieniem wydają się różnice między postrzeganym przyzwoleniem na krzywdzenie różnych gatunków zwierząt – czy w zależności od relacji danej kultury z danym gatunkiem zwierzęcia odpowiedzi by się różniły? Pytania, na które odpowiedzieli autorzy, ale również te, które pozostawili bez odpowiedzi powracają przy okazji dyskusji o prawach zwierząt. Przykładowo jeżeli chodzi o testowanie leków i kosmetyków na zwierzętach, opinie ludzi na ten temat mogą być kluczowe w tworzeniu nowych regulacji w tych przemysłach. Rodzi to kolejne pytanie – czy wraz z rozwojem ruchów walki o prawa zwierząt i weganizmu postawy ludzi również ulegną zmianie? 

Chcesz wiedzieć więcej?

(C) zjęcie unsplash.com
Caviola, L., Kahane, G., Everett, J. A. C., Teperman, E., Savulescu, J., & Faber, N. S. (2021). Utilitarianism for animals, Kantianism for people? Harming animals and humans for the greater good.
Journal of Experimental Psychology: General, 150, 1008–1039. https://doi.org/10.1037/xge0000988

Print Friendly, PDF & Email
Total
0
Shares
Related Posts