Pokłóciłeś się ze znajomymi? Wstrzymaj się z wyborem kredytu hipotecznego czy grą na loterii! Zespół Roda Duclosa z University of Hong Kong dowodzi, że ważne decyzje finansowe mogą zależeć od tego, jak jesteśmy traktowani przez innych.
Nietrwałość relacji międzyludzkich staje się znakiem naszych czasów. Odsetek obywateli Stanów Zjednoczonych żyjących samotnie zwiększył się z 13% w 1960 roku do 26% na przełomie XXI wieku. Tymczasem każdy z nas ma potrzebę utrzymywania bliskich związków i przynależności do wspólnoty. Co się stanie, kiedy nasze wysiłki zmierzające do przyłączenia się do grupy okażą się nieskuteczne, albo zostaniemy z niej wykluczeni? Z dotychczasowych badań, o których pisaliśmy już na badaniach.net, (Vohs, Mead, and Goode, 2006; 2008) wynika, że osoby odrzucone społecznie dążą do wzbogacenia się, bo dzięki pieniądzom zwiększa się ich poczucie samowystarczalności. Jednak, czy wykluczenie społeczne sprzyja podejmowaniu większego ryzyka w zamian za potencjalnie większe zyski finansowe? Takie pytanie zadali amerykańscy psycholodzy na łamach Journal of Consumer Reasearch.
Badanie 1
Rod Duclos zaprosił do badania 59 studentów Uniwersytetu Hongkońskiego. Poinformował ich, że wezmą udział w wirtualnej grze, w której za pomocą ikon i strzałek na ekranie komputera będą łapać i podawać piłkę do dwóch innych graczy. W rzeczywistości rozgrywkami kierował komputer. Połowa badanych otrzymała tylko kilka podań, po czym przyglądała się grze pozostałych graczy (warunek wykluczenia społecznego). Druga połowa dostawała piłkę tak często, jak inni członkowie drużyny (warunek integracji społecznej). Aby ocenić skłonność do podejmowania ryzyka finansowego, uczestników poproszono o przedstawienie swoich preferencji w loterii pieniężnej. Osobom badanym prezentowano dwie hipotetyczne opcje: bezpieczną, ale mniej atrakcyjną (80% szans na wygraną 200 dolarów) i ryzykowną, ale o wiele bardziej interesującą (20% szans na wygraną 800 dolarów).
Badanie 2
Celem kolejnego badania było sprawdzenie, z jakiego powodu osoby odrzucone społecznie są bardziej skłonne do podejmowania ryzyka finansowego. Czy kluczem jest przekonanie, że pieniądze pełnią ważną rolę w osiąganiu celów życiowych? Tak jak w poprzednim badaniu, u połowy uczestników wzbudzono poczucie odrzucenia społecznego, a u pozostałych – integracji społecznej. Ponownie poproszono uczestników o wskazanie swoich upodobań w loterii pieniężnej. Tym razem opcja bezpieczna dawała 80% szans na wygraną 500 dolarów, a ryzykowna 20% szans na wygraną 2400 dolarów. Wreszcie badani wskazywali, w jakim stopniu zgadzają się ze stwierdzeniami na temat roli pieniędzy (np. „Pieniądze pozwalają mi wykonywać czynności, które lubię”, „Pieniądze pomagają mi określić moją własną drogę życia”).
Naukowcy tłumaczą, że zazwyczaj uzyskujemy to, czego potrzebujemy, za pomocą przynależności do grupy lub pieniędzy. Kiedy czujemy się wykluczeni, dążymy do zdobycia pokaźnych zasobów finansowych, które stanowią alternatywny środek zaspokojenia potrzeb.
Każdy z nas doświadcza niekiedy lekceważenia lub nieżyczliwości ze strony innych ludzi. Być może świadomość konsekwencji poczucia odrzucenia pozwoli nam uchronić się przed zbyt pochopnym podejmowaniem ryzyka finansowego?
Więcej informacji:
Duclos, R., Wan, E. W., & Jiang, Y. (2013). Show Me the Honey! Effects of Social Exclusion on Financial Risk-Taking, Journal of Consumer Research, 40, 122-135 DOI: 10.1086/668900