Słowa czy obrazy?

Wyobraź sobie, że za pośrednictwem maila chcesz podzielić się z przyjaciółmi wrażeniami z udanego wyjazdu. Załączysz plik zdjęć, czy krótki opis miejsc, które udało ci się zobaczyć? Seria badań opublikowanych na łamach Personality and Social Psychological Bulletin pokazuje, jakie komunikaty kierujemy do bliskich i nieco dalszych nam osób.

Teoria Poziomu Reprezentacji (TPR, ang. Construal Level Theory) opisuje wpływ psychologicznego dystansu (patrz ramka niżej) na postrzeganie świata zewnętrznego. Im dalej od nas znajduje się dana osoba, przedmiot czy wydarzenie, tym bardziej jesteśmy skłonni mówić o niej w formie abstrakcyjnej i ogólnej (np. wakacje, na które pojedziemy za rok, będą dla nas po prostu relaksujące i wspaniałe). Natomiast jeśli w przyszłym tygodniu czeka nas upragniony urlop, opiszemy go w formie bardziej konkretnej i szczegółowej (np. pójdziemy wtedy do restauracji, a następnie do kina). Wcześniejsze badania pokazują, że ludzie częściej wybierają abstrakcyjne formy porozumiewania się z osobami, które nie są im bliskie, zaś używają komunikatów konkretnych w rozmowie z przyjaciółmi czy rodziną. Profesor Yaacov Trope z Uniwersytetu w Nowym Jorku i jego współpracownicy byli ciekawi, czy większy psychologiczny dystans wpływa na wybór pisemnej (czyli bardziej abstrakcyjnej) czy obrazkowej (bardziej konkretnej) formy komunikacji. Dodatkowo, naukowcy chcieli sprawdzić, jakie formy psychologicznego dystansu bierzemy pod uwagę, kiedy komunikujemy się z innymi.

Dystans geograficzny
W pierwszym badaniu poproszono nowojorskich studentów o wybór wiadomości – pisemnej czy obrazkowej, jaką chcieliby wysłać do osoby znajdującej się w innym stanie USA (duży dystans) lub w tym samym stanie (mały dystans). Okazało się, że komunikat obrazkowy był częściej kierowany do osoby znajdującej się blisko, natomiast komunikat pisany – do osoby będącej w tym momencie daleko od nich.
W kolejnym eksperymencie uczestników z miasta Cambrige proszono o ocenę przepisu na makaron (np. „Czy chciałbyś wykorzystać ten przepis w domu?”). Połowa dowiedziała się, że przepis pochodzi od kucharza z Los Angeles (duży dystans), druga połowa – z Cambridge. Dodatkowo, przepis raz był przedstawiony w formie obrazkowej, za drugim razem – w formie pisanej. Okazało się, że badani chętniej chcieli wypróbować przepis obrazkowy, jeśli pochodził od kucharza z ich miasta niż od kucharza z drugiej strony kraju. Natomiast, jeśli przepis pokazany był w formie tekstu, chętniej chciały wypróbować go osoby, którym powiedziano, że autorem przepisu jest kucharz z Cambridge.

Dystans społeczny
W innym badaniu, uczestnicy proszeni byli o wybór zaproszenia na imprezę, które mieliby przekazać osobom bliskim (np. własnym przyjaciołom) lub dalekim (np. znajomym z klubu sportowego, z którymi nie dzielą ich bliskie relacje). Pierwsza wersja była w wersji pisemnej, zaś druga składała się z rysunków. Zgodnie z przewidywaniami naukowców, badani preferowali kartki z tekstem, jeśli adresowali je do osób, z którymi nie wiązały ich bliskie relacje.

Dystans czasowy
W kolejnym eksperymencie badani mieli wyobrazić sobie, że otwierają własną restaurację, a do ich obowiązków należy wybór projektu tabliczek na drzwi toalet. Badani decydowali między obrazkami (sylwetka kobiety i mężczyzny) i napisami („Kobiety”, „Mężczyźni”). Pierwsza grupa dokonywała wyboru, dowiadując się, że ich restauracja ma być otworzona za parę dni, a druga – za parę tygodni. Okazało się, że uczestnicy preferowali formę obrazkową, jeśli otwarcie restauracji planowano na przyszły tydzień, natomiast formę słowną, jeśli miała ona zostać otwarta w dalszej przyszłości.

Podsumowując, zarówno odległość w kilometrach i odległość czasowa od jakiegoś wydarzenia, jak i bliskość relacji z drugą osobą, ma wpływ na wybór abstrakcyjnego (obrazkowego) bądź konkretnego (językowego) komunikatu. Można więc przypuszczać, że zdjęcia z wakacyjnego wyjazdu wyślesz raczej do bliskich przyjaciół. Natomiast, opiszesz swój wyjazd słowami, jeśli bedziesz chciał opowiedzieć o nim szefowi w pracy.

PEŁNY TEKST ARTYKUŁU