Skąd się bierze niechęć do osób transpłciowych?

Ostatnio w polskim życiu publicznym pojawiło się wiele nienawistnych wypowiedzi pod adresem osób LGBT, jednak problem uprzedzeń wobec tych osób znany jest od dawna. Raport wydany w 2016 roku przez Kampanię Przeciw Homofobii pokazał niepokojącą skalę problemu przestępstw motywowanych homofobią i transfobią. Okazało się, że szczególnie narażone na tego rodzaju przestępstwa są osoby transpłciowe – aż 48% z nich ma takie doświadczenia. A co nauka mówi na temat źródeł niechęci wobec osób transpłciowych? Badania wskazują, że związek z tym zjawiskiem może mieć pogląd zwany esencjalizmem biologicznym.

Biologia czy środowisko? To pytanie pojawia się w rozważaniach na temat niemal każdego aspektu ludzkiej natury. Kanadyjski neuropsycholog, Donald Hebb, twierdził, że we wszystkich zachowaniach rolę odgrywają w 100% geny i w 100% środowisko (Slater, 1999). Z matematycznego punktu widzenia ta myśl brzmi absurdalnie, jednak kryje się w niej ważne przesłanie: zawsze warto mieć na uwadze i potencjalne czynniki biologiczne, i środowiskowe. Nieraz jednak można spotkać się z poglądem, ze różnice między ludźmi mają charakter przede wszystkim biologiczny, a przez to są wrodzone i niezmienne. Ten pogląd nosi nazwę esencjalizmu biologicznego. Nieraz można się z nim zetknąć w odniesieniu do różnic między płciami. W mediach i w internecie nieraz można natknąć się teorie o męskim i kobiecym mózgu, a nawet o tym, że mężczyźni są z Marsa, a kobiety z Wenus.

Kristin Broussard i Ruth Warner z Saint Louis University postanowiły sprawdzić, w jaki sposób na postrzeganie osoby ma zgodność jej płci biologicznej z płcią, z jaką się identyfikuje. Osoby badane na podstawie opisów hipotetycznych osób miały za zadanie ocenić swój stosunek do nich: czy lubią daną osobę, czy chciałyby ją poznać itp. Okazało się, że gdy osoba była opisywana jako transpłciowa, była lubiana przez osoby badane znacznie mniej, niż gdy była opisywana jako cispłciowa – utożsamiająca się ze swoją płcią biologiczną. Efekt ten był najsilniejszy u osób charakteryzujących się wysokim wskaźnikiem esencjalizmu biologicznego.

O źródłach niechęci wobec osób homoseksualnych na badania.net pisała wcześniej Ola Wysocka w tekście: “Dobry, zły i brzydki, czyli kto się boi związków partnerskich?”

Seria badań przeprowadzonych online przez zespół Leigh Wilton również wykazała związek między esencjalizmem biologicznym a postawami wobec osób transpłciowych. W pierwszym badaniu okazało się, że esencjalizm biologiczny jest ujemnie skorelowany z poparciem dla praw kobiet i praw osób transpłciowych. W drugim badaniu naukowcy postanowili sprawdzić, czy ta zależność ma charakter przyczynowo-skutkowy. W tym celu osoby badane zostały losowo podzielone na dwie grupy eksperymentalne i jedną kontrolną. Jedna z grup eksperymentalnych otrzymała tekst popularnonaukowy, w którym przedstawiono biologiczne wyjaśnienie różnic między płciami, a druga tekst, w którym przedstawiono ich wyjaśnienie społeczne. Okazało się, że w porównaniu z osobami, które czytały tekst kładący nacisk na różnice biologiczne, oraz z grupą kontrolną, osoby, które czytały tekst kładący nacisk na społeczny aspekt różnic między kobietami a mężczyznami, chętniej wspierały prawa kobiet i prawa osób transpłciowych! W kolejnym badaniu przetestowano te same warunki. Okazało się, że informacje dotyczące społecznego pochodzenia różnic między płciami przyczyniły się do osłabienia esencjalizmu biologicznego u osób badanych. Poziom esencjalizmu biologicznego pozwalał zaś przewidzieć wsparcie dla praw kobiet i osób transpłciowych. W czwartym badaniu, oprócz podejścia do praw kobiet i osób transpłciowych, sprawdzono także poziom seksizmu i transfobii po zastosowaniu manipulacji eksperymentalnej. Hipoteza potwierdziła się u osób, które przeczytały tekst opisujący społeczne różnice między płciami, poziom seksizmu i transfobii był niższy, niż w pozostałych grupach, co przełożyło się na wsparcie dla praw kobiet i osób transpłciowych.

Autorzy zwracają uwagę na fakt, że w badaniu trzecim i czwartym nie było różnic między grupą kontrolną a grupą, która czytała tekst kładący nacisk na biologiczne podłoże różnic między kobietami a mężczyznami, co, według nich, może świadczyć o tym, że esencjalistyczne przekonania są normą. Warto zatem pamiętać, że o różnicach między płciami decydują nie tylko aspekty biologiczne, ale także społeczne i środowiskowe, jak np doświadczenie, Przykładem tego jest kanadyjskie badanie nad wpływem grania w gry komputerowe na zdolności przestrzenne (na naszej stronie streszczone tutaj przez Jędrzeja Kamińskiego) w którym okazało się, że pierwotna różnica na korzyść mężczyzn znacznie zmniejszyła się po kilku sesjach gry Medal of Honor: Pacific Assault. Ponadto, jak podkreśla Miller (2016), wnioski z badań na temat różnic między płciami odnoszą się do populacji, a nie do pojedynczych jednostek. Bycie kobietą nie sprawia, że osoba nie może mieć wysokiego poziomu zdolności matematycznych, a bycie mężczyzną zdolności werbalnych. Warto też pamiętać, że różnice biologiczne nie zawsze są wrodzone i niezmienne. Jak podkreślają Halpern i inni (2007), budowa i funkcjonowanie mózgu nie są zdeterminowane od urodzenia, lecz są modyfikowane przed doświadczenie. Dlatego warto pamiętać, że biologia nie wyjaśnia w całości różnic między kobietami a mężczyznami i oprócz niej warto zwracać także uwagę na aspekty społeczne.

Więcej informacji:
(C) Zdjęcie unsplash.com by Cody Chan
Broussard, K. A., & Warner, R. H. (2018). Gender Nonconformity Is Perceived Differently for Cisgender and Transgender Targets. Sex Roles. doi:10.1007/s11199-018-0947-z
Górska, P., Budziszewska, M., Knut, P., Łada, P. (2016). Raport o Polsce. Homofobiczne i transfobiczne przestępstwa z nienawiści a wymiar sprawiedliwości. Warszawa: Kampania Przeciw Homofobii
Halpern, D. F., Benbow, C. P., Geary, D. C., Gur, R. C., Hyde, J. S., & Gernsbacher, M. A. (2007). The Science of Sex Differences in Science and Mathematics. Psychological Science in the Public Interest, 8(1), 1–51. doi:10.1111/j.1529-1006.2007.00032.x
Miller, D. I. (2016). Sex Difference Research and Cognitive Abilities. The Wiley Blackwell Encyclopedia of Gender and Sexuality Studies, 1–5. doi:10.1002/9781118663219.wbegss098
Slater, P. J. B. (1999). Essentials of Animal Behaviour. Cambridge: Cambridge University Press, s. 94
Wilton, L. S., Bell, A. N., Carpinella, C. M., Young, D. M., Meyers, C., & Clapham, R. (2018). Lay Theories of Gender Influence Support for Women and Transgender People’s Legal Rights. Social Psychological and Personality Science, 194855061880360. doi:10.1177/1948550618803608
Print Friendly, PDF & Email
Total
0
Shares
Related Posts