Skutki hałasu

Działanie silnego hałasu prowadzi do podwyższonej aktywności fizjologicznej, podobnej do ogólnej reakcji człowieka na stres. Niektórzy badacze twierdzą, że to właśnie stres jest pośrednikiem relacji między hałasem a zdrowiem psychicznym. Przekrój badań pokazuje, że osoby narażone na hałas częściej zgłaszają takie dolegliwości jak ból głowy, niepokój, mdłości, irytacja, impotencja seksualna, a także zmienność nastroju.

Co ciekawe, badania brytyjskie, które obejmowały 2398 mężczyzn wykazały, że hałas wiąże się z odczuwaną przykrością, nie przedstawiały natomiast związku z zaburzeniami psychicznymi (Stansfeld i in., 1993). Jedną z bolączek współczesnych miast jest narastający hałas lotniczy, który doskwiera mieszkańcom osiedli otaczających lotniska. W serii badań prześledzono zależność między hałasem lotniczym oraz zdrowiem psychicznym osób mieszkających w pobliżu londyńskiego Portu Lotniczego Heathrow (Kryter, 1990). Otrzymano dane wskazujące na pozytywną zależność między hałasem a objawami psychiatrycznymi. Chociaż są one traktowane jako kontrowersyjne i wymagające dalszych badań, wskazują jednak na interesującą tendencję. Hałas poza stresem może również powodować utratę spostrzeganej kontroli i wyuczoną bezradność, co następnie zwiększa podatność na zaburzenia psychiczne.

Poza sferą emocjonalną, hałas wpływa także na funkcje poznawcze i motywacyjne człowieka. W jednym z badań dawano uczestnikom niemożliwą do rozwiązania łamigłówkę. Liczba podejmowanych prób jej rozwiązania traktowana była jako wskaźnik tolerancji na frustrację bądź wskaźnik wytrwałości. Glass, Singer i Friedman (1969) wykazali, że osoby, którym eksponowano nieprzewidywalny i niemożliwy do kontrolowania dźwięk o natężeniu 108 dB przed rozpoczęciem zadania przejawiały o połowę niższą tolerancję na frustrację, w porównaniu do grupy kontrolnej, która wykonywała zadanie w ciszy oraz grupy, której eksponowano hałas przewidywalny lub dający się kontrolować (np. wyciszyć). Im większy jest poziom spostrzeganej kontroli, tym większa jest wytrwałość badanych w tego typu zadaniach.

Można to wytłumaczyć za pomocą teorii zasobów uwagi. Po zakończeniu hałasu, który przyciąga uwagę, pojawia się efekt zmęczenia i dopiero po pewnym czasie można skupić uwagę na wykonywaniu zadania umysłowego. Jeśli jednak osoba spostrzega hałas jako poddający się kontroli, to poświęca mu dużo mniej uwagi i w związku z tym wymaga ona mniej czasu, by wrócić do normalnego funkcjonowania, mniejsze jest również prawdopodobieństwo wystąpienia wówczas wyuczonej bezradności.