Najnowsze badania opublikowane na łamach Journal of Experimental Social Psychology pokazują, że nie tylko przekonujące argumenty i chłodna kalkulacja mają wpływ na nasze poglądy polityczne. Również krój czcionki którą zapisano treść materiału politycznego może wpływać na to jak zostanie on odebrany. Okazuje się, że nawet skrajne poglądy liberałów i konserwatystów stają się bardziej umiarkowane, kiedy odnoszą się do argumentów przedstawionych nieczytelnym krojem czcionki.
Tendencja do potwierdzania uprzednich poglądów stanowi jedną z większych trudności w technikach perswazyjnych, ponieważ ludzie automatycznie poszukują dowodów zgodnych z ich wcześniejszymi poglądami. Ludzie bardzo silnie opierają się na swoich wcześniejszych przekonaniach. Zmiana przekonań wymaga czasu i wysiłku, dlatego też człowiek jako “leniwiec poznawczy” zamiast dostosowywać je do pojawiających się sprzecznych informacji, raczej będzie skłonny ignorować nowe informacje. Zdaniem Ivana Hernandeza i Jessy’ego Prestona z University of Illinois doświadczenie trudności w przetwarzaniu informacji (np. poprzez przedstawienie komunikatu za pomocą nieczytelnego kroju czcionki) może redukować te uprzedzenia poprzez aktywizowanie ostrożnego i analitycznego przetwarzania. Założenie jest takie, że wysiłek poświęcony na przeczytanie nieczytelnego materiału spowoduje również, że argumenty w nim zawarte przetworzymy bardziej wysiłkowo i analitycznie .
–Innymi słowy, taki materiał, w który należy “się wczytać” może zakłócić tendencję do wychwytywania jedynie takich argumentów, które potwierdzają to, w co już się aktualnie wierzy – tłumaczy profesor Preston.
W jednym z badań naukowcy prosili 133 uczestników o przeczytanie tekstu jawnie popierającego karę śmierci. Połowa badanych czytała ten tekst sformatowany w czarnej czcionce Times New Roman o rozmiarze 12, a połowa w mało czytelnej – jasno szarej pogrubionej i pochyłej czcionce Haettenschweiler. Następnie wszyscy uczestnicy odpowiadali na sześć pytań związanych z przeczytanym materiałem. Trzy z nich dotyczyły oceny autora tekstu (np. „Czy autor wydaje ci się dojrzały”), a trzy osobistego poparcia tekstu (np. „Jak bardzo istotny wydaje ci się przekaz?”, „Na ile przekonujące są twoim zdaniem fakty przytoczone w tekście?”). Dodatkowo zbierano informację na temat politycznych przekonań uczestników, proszono, aby ocenili je na 7-stopniowej skali od 1- silnie liberalne do 7- silnie konserwatywne.
Na podstawie tych danych widać, że istnieje łatwy sposób skłaniający ludzi do głębszego rozważania nowych informacji. Wystarczy przedstawić je za pomocą mniej czytelnego kroju czcionki. Taki zabieg sprawi, że nie tylko informacje sprzeczne z już wyznawanymi poglądami, ale również informacje zgodne z nimi będą rozpatrywane uważniej. Podsumowując, uzyskane wyniki wskazują na proste i obiecujące narzędzie perswazji oraz technikę przezwyciężania uprzedzeń, które często zaburzają tok rozumowania. Nieczytelność i niejasność może bowiem prowadzić do uważniejszych wniosków i dyskursu pomiędzy argumentami za i przeciw, ostatecznie sprawiając, że niegdyś pomijane informacje są zauważane.
Hernandez. I & Preston, J. (2013) Disfluency disrupts the confirmation bias. Journal of Experimental Social Psychology, 49 (1): 178 DOI: 10.1016/j.jesp.2012.08.010.
Jakie wyniki uzyskali naukowcy?
Manipulacja czytelnością tekstu zadziałała – okazało się, że zarówno liberałowie, jak i konserwatyści czytający materiał napisany czytelną czcionką deklarowali bardziej skrajne i zgodne z wcześniejszymi poglądy na temat kary śmierci. Natomiast poglądy osób czytających tekst napisany trudno czytelną czcionką były bardziej umiarkowane.