Problem utraty kontroli nad zachowaniami seksualnymi staję się coraz powszechniejszy. Ciągle brakuje jasnej definicji oraz jednoznacznego określenia mechanizmów powstawania i utrzymywania się tego problemu. Naukowcy z Uniwersytetu w Cambridge przeprowadzili badania naukowe w celu odnalezienia neuronalnego podłoża problemu zwanego kompulsywnymi zachowaniami seksualnymi.
Doktor Valerie Voon wraz z zespołem w 2014 roku postanowiła przeprowadzić badania dotyczące podstaw neuronalnych kompulsywnych zachowań seksualnych (ang. Compulsive Sexual Behaviours). Kompulsywne zachowania seksualne są zazwyczaj utożsamiane albo z zaburzeniem kontroli impulsów, albo z uzależnieniami od czynności czyli tzw. uzależnień behawioralnych. Powszechnie znanym objawem uzależnień jest zmiana reakcji na wskazówki dotyczące obiektu uzależnienia, czyli na przykład osoba uzależniona od alkoholu będzie bardziej wrażliwa na bodźce związane z alkoholem niż z inną substancją. Wysoka wrażliwość na bodźce danej kategorii jest również związana z podwyższonym prawdopodobieństwem nawrotu. Wrażliwość na wskazówki bodźców nagradzających (tj. apetytywnych) ma swoje podłoże neuronalne. Są to struktury neuronalne takie jak brzuszne prążkowie (ventral striatum), grzbietowa przednia część zakrętu obręczy (dorsal anterior cingulate) oraz ciało migdałowate (amygdala). Czy w przypadku CSB reaktywność na wskazówki seksualne w grupie osób z problemem będzie podwyższona?
W badaniu wzięło udział 38 osób (19 osób z CSB i 19 osób bez tego problemu). Kwalifikacja do właściwej grupy oparta była o wypełnione ankiety i wywiad psychiatryczny. Kontrolowano także takie zmienne jak liczba lat zmagania się z problemem, częstotliwość występowania problemu, próby kontrolowanego używania, sposoby realizacji, próby leczenia oraz negatywne konsekwencje problemu. Ze względu na rodzaj prezentowanych bodźców, badanymi byli heteroseksualni mężczyźni (wykluczono także osoby z innymi zaburzeniami psychiatrycznymi). Badanie przeprowadzono przy użyciu funkcjonalnego rezonansu magnetycznego (fMRI). Metoda ta pozwala obrazować nie tylko strukturę, ale także funkcję tkanki mózgowej, czyli ułatwia rozpoznanie, któe regiony mózgu są zaangażowane w dany proces psychiczny. W trakcie badania w rezonansie uczestnikom z obu grup prezentowano w losowej kolejności materiały wideo pięciu różnych rodzajów: jawnie seksualny (np. sceny aktywności seksualnej), z erotyczną wskazówką, pobudzający w inny sposób (np. prezentujący aktywność sportową), prezentujący pieniądze oraz nagranie neutralne (np. panoramy). Po obejrzeniu każdego z filmów uczestnicy oceniali jak każdy z filmów im się podobał oraz jakie czują podniecenie seksualne.
Wyniki pokazały, że pacjenci CSB w porównaniu do grupy kontrolnej wyżej oceniali swoje pożądanie na filmy jawnie seksualne, ale nie oceniali wyżej pożądania w trakcie oglądania filmów ze wskazówką erotyczną. Bardziej podobały im się filmy ze wskazówką niż filmy jawie seksualne. Porównanie aktywności mózgu w trakcie oglądania filmów jawnie seksualnych oraz innych pobudzających pokazało w obu grupach aktywność m.in. we wcześniej wspomnianych strukturach: brzusznego prążkowia, grzbietowej przedniej części zakrętu obręczy i ciała migdałowatego. Seksualne pożądanie w trakcie oglądania filmów jawnie seksualnych zostało połączone z aktywnością sieci tych struktur mózgu w obu grupach. Co więcej, związek ten był silniejszy w grupie pacjentów z problemem kompulsywnych zachowań seksualnych. W obu grupach ocena wyższego pożądania wiązała się z większą aktywnością grzbietowej przedniej części zakrętu obręczy. W badaniu zauważono efekt wieku – im młodsza była osoba z grupy CSB, tym większa była aktywność w brzusznym prążkowiu. Wyniki tego badania pokazują podobieństwo problemu CSB do uzależnień. Wnioski płynące z wyników mogą wspierać dalsze badania dotyczące kompulsywnych zachowań seksualnych oraz innych zachowań nałogowych. Wyniki badania mają również duże znaczenie dla tworzenia programów terapeutycznych tego coraz powszechniejszego problemu.
Zdjęcie (C) unsplash.com by Jairo Cajilima
Voon V, Mole TB, Banca P, Porter L, Morris L, Mitchell S, Irvine M. Neural correlates of sexual cue reactivity in individuals with and without compulsive sexual behaviours. PloS one. 2014; 9(7).
Opracowanie artykułu interesujące i sprawnie napisane, pomimo skomplikowanej terminologii tekstu źródłowego. W lekturze nie przeszkadzają drobne literówki (chociaż nie powinny się były pojawić), a krótkie i zwięzłe zdania pomagają szybciej przyswoić treść opracowania. Cel badania został przedstawiony jasno, a wiadomości rozszerzające we wstępie zostały rozsądnie dobrane – nie było ich ani przytłaczająco dużo, ani za mało. Badanie zostało przeprowadzone w 2014 roku, więc jest ono dość aktualne, tak jak i przedmiot badania, czyli kompulsywne zachowania seksualne. Czuję niedosyt związany z opisem przebiegu badania, ze względu na to, że autorka opracowania nie uwzględniła w nich jeszcze jednej grupy biorącej udział w badaniu – zostały wyróżnione dwie grupy po dziewiętnaście osób, a była jeszcze trzecia, licząca dwadzieścia pięć osób, która posłużyła do weryfikacji adekwatności materiałów. Uważam, że warto byłoby wspomnieć o tej ostatniej grupie, zwłaszcza, że ze względu na wysokie koszty przeprowadzenia badania wzięła w nim udział mała grupa uczestników. Autorka pisze również, że każda z osób zaangażowanych w badanie przeszła wywiad psychiatryczny i wypełniła ankiety; niestety, nie wiadomo jakie ankiety, a zostały one szczegółowo opisane w materiale źródłowym. W opisie osób uczestniczących w badaniu również brakuje szczegółowych informacji na ich temat, wiadomo tylko, że to heteroseksualni mężczyźni, podczas gdy artykuł naukowy wymieniał szereg cech, ze względu na które mężczyźni kwalifikowali lub też nie kwalifikowali się do udziału w badaniu. Badanym zostały pokazane cztery rodzaje materiałów zdefiniowane w języku angielskim jako: 1. explicit sexual, 2. erotic, 3. non-sexual exciting, 4. money, 5. neutral, które w artykule zostały przetłumaczone jako: 1. jawnie seksualne, 2. z erotyczną wskazówką, 3. pobudzające w inny sposób, 4. prezentujące pieniądze, 5. neutralne; nie jestem przekonana, co do tłumaczenia punktu 2. i 3. ze względu na to, że erotic to po prostu erotyczne, „z erotyczną wskazówką” brzmi mało naukowo, a z kolei „pobudzające w inny sposób” jest za mało precyzyjne, proponowałabym „ekscytujące, bez treści seksualnych”. Pomimo dużej ilość informacji technicznych na temat maszyny użytej do wykonania badania i terminologii medycznej, autorka przejrzyście opisuje wyniki badania oraz wnioski. Teza została potwierdzona, a wyciągnięte z badania wnioski pomogą w dalszym opracowywaniu terapii dla osób zmagających się z kompulsywnymi zachowaniami seksualnymi. Opracowanie oceniam jako przydatne.
Niesamowite!!!!!! Wydano masę pieniędzy by udowodnić że zachowania nawykowe, są podobne do uzależnień!
Hmm… a mój niepiśmienny wujek mówił to samo…za darmo
Może twój wujek powinien był zostać psychologiem?
Był! Był także filozofem i mędrcem, na poziomie niedostępnym dla 99.99 % “dyplomowanych”…