Czy światopogląd wpływa na logikę myślenia? Czy radykalizm poglądów z wiekiem wpływa na sprawność umysłu? Joanna Sztuka z SWPS wykazała, że osoby o radykalnych poglądach, bez względu na ich treść, popełniają innego rodzaju błędy logiczne niż osoby o umiarkowanych poglądach. Jak się okazało, autorytarne poglądy i wiara w teorie spiskowe najbardziej sprzyjają błędom w logicznym myśleniu.
Aby odpowiedzieć na te pytania, w ramach swojej pracy doktorskiej, Sztuka przebadała 242 osoby za pomocą specjalistycznego programu komputerowego, w którym ankietowani określali swój światopogląd, a następnie odpowiadali, czy podane stwierdzenia są logiczne lub nie. Innowacyjne badania pokazały, że poglądy polityczne wpływają na logikę myślenia, a stopień zniekształcenia dedukcji zależy od siły światopoglądu. Osoby o umiarkowanych poglądach lepiej rozwiązują zadania logiczne, w których treść jest zgodna z ich przekonaniami. Więcej błędów popełniają przy zadaniach, których treść przeczy ich poglądom. Osoby radykalne wykazują przeciwną tendencję: lepiej radzą sobie z zadaniami o treści niezgodnej niż zgodnej z własnymi przekonaniami. – Osoby głęboko przekonane o spisku masonów lepiej rozwiązywały sylogizmy, których wnioski twierdziły, iż wszystkie grupy masońskie są jedynie legendą. Więcej błędów popełniali (np. twierdzili, że wniosek był prawidłowy, mimo iż nie wynikał logicznie z przesłanek), gdy wnioski wspierały ich przekonania o tym, że wszystkie grupy masońskie pragną władzy – komentuje dr Joanna Sztuka. – Wyjaśnieniem tego nieoczekiwanego rezultatu może być szczególne wyczulenie osób radykalnych na treści sprzeczne z ich poglądami. Gdy tylko pojawiają się stwierdzenia sprzeczne z ich sądami zapala im się tzw. „czerwona lampka”, która zmusza do bacznego wytężenia uwagi. W przypadku, gdy stwierdzenia są zgodne z ich przekonaniami, ich czujność jest uśpiona, efektem czego jest większa liczba błędów – dodaje autorka.
Wyniki badania pokazały, że autorytarne poglądy i wiara w teorie spiskowe, np. dążenia Żydów do władania światem, najbardziej sprzyjają błędom w logicznym myśleniu. – Niektóre poglądy mogą zakłócać logiczne myślenie, a dzieje się tak, gdy ludzie mają wyciągać wnioski, które przeczą ich silnym przekonaniom. Wtedy kierują się bardziej swoimi poglądami niż zasadami logiki. Weźmy taki przykład: jeżeli wszyscy ludzie mają prawo do życia, a niektórzy ludzie są seryjnymi mordercami to również oni mają prawo do życia. Dla zwolenników kary śmierci ten wniosek jest niezgodny z ich przekonaniami. Zwolennicy takiej kary chętniej zaznaczą odpowiedź „wniosek jest nieprawidłowy”, mimo iż wniosek jest logiczny – dodaje dr Joanna Sztuka.
Eksperyment wykazał, że u osób starszych częściej ulega pogorszeniu logika myślenia i stają się one bardziej radykalne. Wbrew pozorom, sam wiek nie wpływa na efektywność myślenia logicznego. Dużo ważniejsza jest sprawność i szybkość procesów myślowych. Osoby starsze, które zachowały sprawność i szybkość umysłu, radziły sobie równie dobrze w rozwiązywaniu zadań logicznych, co osoby młode.
– W naszym zespole badawczym wykonaliśmy serię badań, opublikowanych w znaczących międzynarodowych pismach naukowych, w których okazało się, że proste zadania na rozumowanie trafnie identyfikują specyficzne ograniczenia poznawcze w różnych populacjach: u ludzi depresyjnych, uprzedzonych etnicznie i u ludzi w starszym wieku. Oryginalnym wkładem dr Sztuki do tej dziedziny badań jest nie tylko wskazanie wyraźnych ograniczeń w rozwiązywaniu zadań na rozumowanie u ludzi w starszym wieku, ale też wykazanie specyficznych ograniczeń poznawczych w zależności od treści przekonań. Okazało się, że w przypadku konfliktu między logiką a przekonaniami, największe problemy z logicznym rozumowaniem miały osoby silnie identyfikujące się z prawicowym autorytaryzmem – dodaje prof. Grzegorz Sędek, promotor pracy.
Materiały prasowe SWPS
Badanie zostało przeprowadzone w ramach pracy doktorskiej w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej. Projekt powstał ze środków grantu promotorskiego Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, którym kierował prof. Grzegorz Sędek.
Zdjęcie (C) www.flickr.com by Pierre Vignau
Czy jest jakakolwiek szansa na zdobycie ankiety? Był link do ankiety na racjonaliście, ale od dawna nie działa.
W tych badaniach wykorzystano łatwe i trudne sylogizmy logiczne. Przyklad łatwego sylogizmu logicznego to np.
A: Psy są ssakami
B: Wszystkie ssaki mają układ nerwowy
C: Psy mają układ nerwowy
Pytanie brzmi czy twierdzenie C wynika logicznie z przesłanek A i B
Przykład sylogizmu trudniejszego jest wówczas kiedy logicznie wyprowadzone twierdzenie kłóci się z niepoprawnymi przesłankami…
A: Psy są ssakami
B: Wszystkie ssaki nie mają układu nerwowego
C: Psy nie mają układu nerwowego
Logicznie wyprowadzone twierdzenie ale na podstawie niepoprawnych przesłanek.
Dzięki. Tak sobie właśnie wyobrażałem te pytania na podstawie przykładów przytoczonych w artykule, ale chciałbym przejść cały test, żeby zobaczyć, czy nie dam się złapać na jakimś haczyku:)
he he … – nawet komentarze tego dowodzą ;-)
Okazało się, że w przypadku konfliktu między logiką a przekonaniami, największe problemy z logicznym rozumowaniem miały osoby silnie identyfikujące się z prawicowym autorytaryzmem – tzw. dzieci Frankensteina
brawo ;-)
brawa to powinny byc za znalezienie reprezentacyjnej grupy lewicowych radykalow do badania i odpowiednie dobranie pytan wykazujacych konflikt pomiedzy logika a ICH przekonaniami … ;)
a czy nie wynika to z tego, ze osoby o radykalnych pogladach maja wyrobione zdanie na pewne sprawy, czego ‘umiarkowani’ (jeszcze) nie posiadaja i stad za kazdym razem musza wywazac otwarte drzwi? moze to wcale nie jest czerwona lampka, a zwykla rutyna?
i drugie pytanie – czy radykalizm lewicowy kontra prawicowy wpasowuje sie ten schemat, czy tylko polowicznie? bo przyklady byly dosc jednoznaczne.
Generalnie to przykłady były załgane – niby czemu przekonanie o wpływie masonerii na rozwój historii ma być “radykalne i nielogiczne” a zgoda na zabijanie nienarodzonych, eugenikę, eutanazję czy inne już jest pośladem obiektywnym i logicznym?
Poza tym wielce szanowna autorka badania sama ma problemy z logiką ”
Weźmy taki przykład: jeżeli wszyscy ludzie mają prawo do życia, a
niektórzy ludzie są seryjnymi mordercami to również oni mają prawo do
życia. Dla zwolenników kary śmierci ten wniosek jest niezgodny z ich
przekonaniami. Zwolennicy takiej kary chętniej zaznaczą odpowiedź
„wniosek jest nieprawidłowy”, mimo iż wniosek jest logiczny – dodaje dr
Joanna Sztuka.”
Czemu/
bo pojęcie “prawo do życia” nie jest pojęciem logicznym tylko poglądem etycznym. Czyli nie sposób logicznie wnioskować z nielogicznych przesłanek.
na podstawie tej notki to niewiele mozna wywnioskowac, ale sprobojmy.
badanie przeprowadzone w celu udowodnienia, ze silne poglady (juz niewazne jak je nazwiemy) potrafia ograniczac umiejetnosc rozwiazywania *niektorych* dylematow. jakby bylo w tym cos niezwyklego.
w tym celu wymyslony zostal eksperyment, w ktorym padaly pytania zgodne i niezgodne z pogladami badanego.
udalo sie nawet ustalic pewna zaleznosc – ludzie z umiarkowanymi pogladami myla sie czesciej gdy cos jest nimi sprzeczne. tu mnie troche niepokoi brak jakiegokolwiek przykladu. bo jak uzyskac sprzecznosc z czyimis pogladami, gdy ten (badany) nie ma zdania na jakis temat? czy moze sprzecznosc byla tylko i wylacznie widziana ze strony badajacego, ktory.. autorytarnie ustalil na czym te sprzecznosci beda polegac?
czy emocje towarzyszace rozwiazywaniu tych *zagadek* byly brane pod uwage jako czynnik wplywajacy na jakosc rozwiazania? czy nie jest tak, ze ludzie o silniejszych pogladach potrafia wykazac silniejsze emocje w sytuacjach zbieznych/rozbieznych z ich pogladami? przeciez w takim “badaniu” wystarczy niektorym ludziom zadac kilka odpowiednich pytan i juz mamy potwierdzone przypuszczenia…
boje sie myslec, ze kolejnym krokiem bedzie przeprowadzenie badan “czy istnieje inne zrodlo szczescia niz obojetnosc?”
Trafne – starałem się znaleźć w sieci inne materiały na temat tego “badania”, niestety nic innego nie ma. Wygląda na to ze opublikowano jedną jedyną notkę, którą potem się powiela.
Skutkiem czego nie ma szans na weryfikację sposobu przeprowadzenia “badania” – już samo w sobie to powinno zapalić czerwone światełko ostrzegawcze – jak dla mnie to hucpa robiona na polityczne zamówienie.
Idę o zakład że w grupie “nieradykałów” gdyby kazano logicznie przeanalizować wyznawane przez nich poglądy mielibyśmy taki sam odsetek (lub większy) tych ze “specyficznymi ograniczeniami”
“Weźmy taki przykład: jeżeli wszyscy ludzie mają prawo do życia, a
niektórzy ludzie są seryjnymi mordercami to również oni mają prawo do
życia. Dla zwolenników kary śmierci ten wniosek jest niezgodny z ich
przekonaniami.”
Nie
jestem zwolennikiem kary śmierci, ale nawet dla mnie ta logika wydaje
się nie do końca uzasadniona (właściwie to wg. kogo opisywane przypadki
są lub nie są logiczne?). Przede wszystkim ktoś, kto poważnie narusza
prawa innego człowieka sam prawa traci – np. prawo do wolności. Zatem
prawo, to nie jest coś nadane bezwzględnie i ostatecznie zawsze i dla
wszystkich. Logicznym jest zbilansowanie zbrodni i kary, tak by jedno
odpowiadało drugiemu. Nielogiczne jest miłosierdzie (choć często w
skutkach skuteczniejsze od najgorszej kary, ale to inny temat).
Logiczne coś jest nie “zdaniem kogo”. Bo “logiczny” to nie jest pozbawione znaczenia słowo klucz, którym się siebie etykietuje i lepiej się na zdjęciu wygląda. Logika to nauka, twierdzenia logiki są dowodzone, a dowody matematyczne są ścisłe.
Rozumowanie, które przytaczasz, jest logiczne, a z jego niezawodności doskonale zdawał sobie sprawę już Arystoteles. Jedno, to mieć wątpliwości, to sceptycyzm. Drugie – to mieć wątpliwości, ale być zapóźnionym o dwa tysiąclecia i nie potrafić tych wątpliwości rozwiać, gdy wystarcza wiedza z PIERWSZEJ KLASY LICEUM. To ignorancja, nie sceptycyzm.
To o czym piszesz działa tylko i wyłącznie w matematyce i pokrewnych. Tam, gdzie mamy do czynienia z bardziej metafizycznymi pojęciami logika często nie ma zastosowania, a przynajmniej nie jest wyłącznie jednoznaczną logiką niczym algebra Boolea. A to sformułowanie nie jest logiczne, bo nie ma określenia przede wszystkim: kto nadaje komu to prawo, jak to prawo działa i czy jest wieczne. Niezmienne mogą być jedynie prawa natury, do których Arystoteles się odnosi, i ma swoją koncepcję (nie jedyną i nie koniecznie dla wszystkich słuszną). Poza tym mówiąc logika w dzisiejszych czasach nie koniecznie oznacza to logikę klasyczną. Mamy logikę rozmytą, twierdzenie o nierozstrzygalności, paradoks etc. A na koniec, logika w filozofii dotyka problemu języka, a ten nie jest jednoznaczny i dyskretny. No i klasyczna logika zawodzi na poziomie kwantowym, gdzie coś może jednocześnie być i nie być – tu nie wystarczy wiedza z PIERWSZEJ KLASY LICEUM.
Panie MrLewhoo, ma Pan rację. Podobnie zresztą jak osoba, z którą prowadzi Pan dyskusję.
To jest klasyka: a->b,b->c, dlatego a->c
Najlepszy przykład zdania poprawnego logicznie.
Stolicą Polski jest miasto leżące w granicach jej terytorium. Rzeszów jest miastem leżącym w granicach terytorium Polski.
Wniosek ? Rzeszów jest stolicą Polski. Proste i logiczne. Podobnie jak z twierdzeniami używanymi w pracy doktorskiej Pani Sztuki.
Jeśli zapyta Pan normalnie myślącej osoby czy przytoczony przeze mnie przykład jest logiczny-oczywiście odpowie, że nie.
Jeśli jednak ta osoba jest na przykład studentem i akurat niedawno miała na zajęciach podobne przykłady, odpowie, że Rzeszów jest stolicą.
Zgadzam się z Panem i również uważam, że to badanie jest tendencyjne,
Tutaj sprawa jest prosta. Jeśli cały zbiór A ma cechę X, to podzbiór B zbioru A też ma cechę X. To jest logika. Specjalnie użyto takich kontrowersyjnych tematów, żeby wyłapać brak umiejętności logicznego myślenia.
Implikacja jest prawdziwa, choć wg mnie podzbiór B należałoby pozbawić cechy X, wykluczając go ze zbioru A. Wychodzi na to, że jestę radykałę. Chciałbym zobaczyć całe badanie, nawet poddać się temu testowi i zobaczyć co by mi wyszło.
Heh…kolego, jak działa implikacja rozumie pewnie każdy, nawet poniżej przeciętnej. A gdzie zastrzeżone jest, że należy poruszać się wyłącznie po paradygmacie logiki klasycznej ? Czy na co dzień tak właśnie poruszasz się i działasz ? To, że tak prosta implikacja nie jest wystarczająca by opisywać nią rzeczywistość pisał wcześniej Kronos. “Kup tuzin jajek i kilogram ziemniaków” jajek nie ma w sklepie ale są ziemniaki, lecz logika zdania zabrania Ci kupić ziemniaki jeśli nie będzie jajek (p i q), więc wracasz z niczym ? A bliżej tematu – założenie, że każdy ma prawo do życia jest błędne. Dlaczego ? Ano dlatego, że w niektórych miejscach tego globu działa kara śmierci, więc zakładanie, że jest inaczej jest od razu sprzeczne z naszą rzeczywistością.
Kolego, skoczymy na piwko? Nie? A no tak, przecież nie jesteśmy kolegami.
Do rzeczy: przeczytaj temat. “Radykalizm wpływa na logikę”. Nie na ziemniaki, czy paradgymaty pozaklasyczne. Na logikę. Zrozumiałeś? Cały czas potwierdzasz wyniki badania, nie rozumiejąc nawet jego sensu.
Dalej nie rozumiesz. Radykalizm w tą czy tamtą może wpłynąć na MORALNY osąd tego zdania, a nie będzie powodem do kwestionowania zasad implikacji – choć opieranie czegoś tak skomplikowanego jak język na tak prostej zasadzie jest bzdurą. Gdyby nie było bzdurą, to komputer już dawno mówiłby równie płynnie i sensownie jak człowiek, ale mniejsza o to. Człowiek popierający karę śmierci nie zgodzi się z “jeżeli wszyscy mają prawo do życia,” a reszta zdania nie ma nawet dalej znaczenia.
Fakt – nie raz to zauwazyłem posród lewicowych publicystów (to zresztąmnienie dziwiło) – gorzej iż podobnie dzieje się np. posród naukowców o lewicowych przekonaniach (Vetulani) – także ręki logicenie podają.