Każdego dnia dokonujemy natychmiastowych ocen na temat przedmiotów, które spostrzegamy. Nasz mózg, często bez naszego aktywnego udziału, kategoryzuje to co znajduje się w naszym polu widzenia. Potrafimy od razu stwierdzić czy dany model zegarka nam się podoba czy nie, chociaż nie zdążyliśmy mu się nawet przyjrzeć. Co wpływa na tak błyskawiczne osądzanie obiektów?
Moshe Bar i Maital Neta ze Szkoły Medycznej Harvardu spróbowali odpowiedzieć na to pytanie.Podczas eksperymentu badanym wyświetlano obrazy z różnymi rzeczami. Były to przedmioty użytku codziennego i nie miały wzbudzać żadnych emocji. Do tej listy neutralnych obiektów należały m.in. zegarki, sofy, klucze, lampy, telefony, samochody a nawet litery alfabetu. Każdy z przedmiotów był wyświetlany badanym pojedynczo przez 84 milisekundy.
Zadaniem uczestników była ocena czy lubią czy nie lubią przedstawionego obiektu. Z uwagi na bardzo krótki czas ekspozycji, osoby mogły oprzeć swoją ocenę jedynie na pierwszym wrażeniu a nie na innych konkretnych właściwościach przedmiotów. Przedmioty eksponowane były w dwóch wersjach. W jednej, obiekty miały zaokraglone rogi a w innych zaostrzone. Innymi słowy, gdy przyszło do oceniania baterii to raz badani widzieli popularnego “paluszka” a innym razem prostokątną V9. Gitara występowała w formie klasycznej (okrągła) i elektrycznej (kanciasta) a obok staroświeckiej wanny występowało nowoczesne jacuzzi.
Wystąpienie tego efektu tłumaczy się adaptacyjną funkcją mózgu człowieka. Musimy umieć szybko ocenią sytuację bo to umożliwia nam przeżycie i orientację w rzeczywistości. Obiekty o zaostrzonych końcach jednoznacznie kojarzą się z przedmiotami niebezpiecznymi (nóż czy miecz) i przez to nie darzymy ich sympatią. W chwili obecnej taka umiejętność selekcji bodźców może wydawać się zbędna ale miała swoje ewolucyjne zastosowanie. Warty podkreślenia jest fakt, że efekt uzyskany w badaniu dotyczy jedynie przedmiotów nowych, neutralnych i pokazywanych przez krótki czas. Zaprzeczeniem tej reguły są np. węże, które choć mają okrągły kształt to kojarzą się bardzo negatywnie.
(C) Zdjęcie unsplash.com by Kamil Feczko
Leder, H., Tinio, P.P.L., Bar, M. (2011). Emotional valence modulates the preference for curved objects. Perception, 40:649-655.