Jestem słaba z matmy, bo jestem kobietą?

Według Cluade Steele z Uniwersytetu Stanforda oraz Joshuy Aronsona z Uniwersytetu Teksańskiego w Austin stereotypowe przekonania na temat pewnych osób czy grup społecznych wpływają na ocenę ich umiejętności. Ludzie mogą na przykład postrzegać osoby o długich nogach jako szczególnie dobrych biegaczy lub być przekonani, że ktoś dostał posadę niani, bo jest kobietą. Czy stereotyp może prowadzić do tego, że osoby nim obciążone będą gorzej lub lepiej wykonywać zadania angażujące pamięć i uwagę?

Skróty myślowe zazwyczaj pomagają ludziom w orientowaniu się w świecie i przewidywaniu zachowań innych ludzi. Stereotyp może być negatywny, np. osoba raz nazwana kryminalistą, będzie zazwyczaj postrzegana jako niemoralna, ale też pozytywny, np. osoba, która udziela się jako wolontariusz, jest zapewne miła i dobra. Dlaczego osoby ze stygmatyzowanych grup społecznych odnoszą czasami słabsze wyniki niż pozwalają im na to ich uzdolnienia?

Boję się, że gorzej wypadnę

Blascovich, Spencer, Quinn i Steele przeprowadzili badanie, w którym uczestniczyły osoby biało i czarnoskóre. Uczestnicy czytali teksty i oglądali filmy, których celem było przypomnienie negatywnego stereotypu osoby czarnoskórej. Potem wszystkim uczestnikom mierzono ciśnienie krwi. Okazało się, że osoby czarnoskóre miały zdecydowanie wyższe ciśnienie niż reszta badanych. Odczuwały więc znacząco więcej emocji negatywnych niż osoby, których nie dotyczył stereotyp.

W eksperymencie, który prowadzili Bosson, Haymowitz i Pinel, dowiedziono, że w grupie homoseksualnych mężczyzn, którym podczas badania przypomniano, że należą do społeczeństwa LGBT, odnotowano dużo więcej oznak zdenerwowania niż w grupie homoseksualistów, którym nie wspomniano o przynależności do stereotypizowanej społecznie grupy oraz w grupie heteroseksualistów. Świadomość stereotypu sprzyjała oznakom zdenerwowania, takim jak unikanie kontaktu wzrokowego, pocieranie lub dotykanie twarzy.

Dodatkowo, wykazano ważną rolę hormonów stresu we wpływie stereotypów na funkcjonowanie człowieka. Ben-Zeev Jamieson i jego współpracownicy doszli do wniosku, że obciążenie stereotypem związane jest z produkcją dużych ilości kortyzolu (zwanego hormonem stresu). To prowadzi między innymi do pogorszenia się sprawności pamięci: osoby obciążone stereotypem przez podwyższony, dezorganizujący działanie kortyzol, gorzej zapamiętują informacje oraz mają problem z ich wydobyciem z pamięci.

Schmader i Johns do udziału w badaniu zaangażowali kobiety, których zadaniem było wypełnianie testów matematycznych. Wcześniej badacze przekazali badanym informację stereotypizującą: różnice w wykonywaniu zadań matematycznych między kobietami i mężczyznami są efektem różnic międzypłciowych w tego typu zdolnościach. Wyniki wykazały, że za poznawcze przeciążenie kobiet (i związane z tym gorsze rezultaty w zadaniach matematycznych) odpowiadają negatywne myśli i emocje (np. etykietowanie samego siebie, np. jestem kujonem, bo jako jedyna/y z klasy mam same piątki i szóstki) oraz nadmierna czujność.

Człowiek w stanie zagrożenia “etykietowaniem” stara się działać tak, aby za wszelką cenę nie potwierdzić negatywnych stereotypów. Dodatkowo naturalnie monitoruje swoje otoczenie w poszukiwaniu zagrożeń. To przeciąża aparat poznawczy i prowadzi do dekoncentracji. Można więc powiedzieć, że kiedy osoba stereotypizowana ma wykonać trudne poznawczo zadanie, powinna spróbować całą swoją uwagę skupić właśnie na nim.

Czasami wzbudzenie stereotypu może mieć pozytywne skutki.

Stahl, Laar i Ellenners piszą, że kobiety, którym mówiono, że są rodzinne i miłe (wzbudzano pozytywny stereotyp), osiągnęły lepsze wyniki od uczestniczek niepoddanych tego typu „etykietowaniu”. Podsumowując, stereotypizacja prowadzi nie tylko do odczuwania lęku czy gorszego wykonywania zadań przez osoby „etykietkowane”. Czasami może mieć wartość motywującą: na przykład gdy osoba stereotypizowana za wszelką cenę stara się zaprzeczyć stereotypowi. Wpływ stereotypu na działanie i funkcjonowanie poznawcze wymaga dalszych badań. Pozwolą one odnaleźć czynniki zmniejszające wpływ stereotypów na człowieka. Może to pomóc osobom „naetykietowanym”, które będą miały szansę na zwalczenie powszechnych, przykrych, najczęściej nieprawdziwych przekonań.

Więcej informacji:
(C) zdjęcie unsplash.com
Rędzio, A. M., Kofta, M. (2017). Mechanizmy leżące u podstaw efektów zagrożenia stereotypem: przegląd teorii. Psychologia Społeczna, 12 4(43) 367-379. doi: 10.7366/1896180020174301
Print Friendly, PDF & Email
Total
0
Shares
Related Posts
group of people walking on pedestrian lane
Czytaj dalej

Pomysły na zlecenie

Kreatywne rozwiązywanie problemów nie jest łatwą sztuką. Jak przekonują badacze na łamach Personality and Social Psychology Bulletin, zadanie…