Jakie są skutki palenia tytoniu w ciąży?

By: Kelly Finnamore

Wiele kampanii na całym świecie przestrzega przed paleniem tytoniu w czasie ciąży, a informacje o negatywnym wpływie papierosów na zdrowie są szeroko dostępne. Mimo wszystko wciąż wiele ciężarnych kobiet nie rezygnuje z nałogu. Wypalanie nawet niewielkiej ilości papierosów zwiększa ryzyko poronienia, przedwczesnego porodu, wystąpienia wad rozwojowych oraz niskiej masy urodzeniowej dziecka. Nie pozostaje również bez wpływu na rozwój mózgu i jego funkcji. Obserwacje różnych autorów wskazują, że dzieci narażone w okresie płodowym na dym tytoniowy gorzej funkcjonują poznawczo, osiągają niższe wyniki w nauce oraz w teście IQ, co dotyczy również dorosłych.

Naukowcy podejrzewają, że palenie tytoniu w ciąży może zmniejszyć ekspresję genu neurotropowego czynnika pochodzenia mózgowego (BDNF), białka bardzo ważnego dla wzrostu i rozwoju neuronów oraz plastyczności mózgu i procesów uczenia się i pamięci. Gen kodujący BDNF (rs6265) może występować w dwóch wariantach (Met lub Val) – jest jednym z przykładów polimorfizmu pojedynczego nukleotydu (SNP), które odpowiadają za większość zmienności w genomie człowieka. Osoby z różnymi wariantami genu BDNF mogą się różnić między sobą funkcjonowaniem poznawczym, które zależy również od czynników środowiskowych – w tym narażenia na dym tytoniowy.

Dlatego też Karen Waldie z Uniwersytetu w Auckland w Nowej Zelandii wraz z zespołem postanowili przeanalizować związek między paleniem tytoniu w ciąży, a wariantem genu BDNF i ilorazem inteligencji u dziecka. Badanie przeprowadzili wśród 546 dzieci z całej grupy 871 uczestniczących w panelu badawczym ABC (Auckland Birthweight Collaborative) Study. Badacze podczas porodu zebrali informację na temat palenia w ciąży, trzykrotnie ocenili iloraz inteligencji dziecka (w 3,5, 7 i 11 roku życia dziecka) za pomocą różnych testów (w tym Skali Inteligencji Wechslera), a w 11 roku życia zbadali materiał genetyczny pod kątem wariantu genu BDNF. Część dzieci uczestniczących w badaniu urodziła się z niską masą urodzeniową – ich iloraz inteligencji w 3,5 i 7 roku życia nie różnił się w porównaniu do dzieci z prawidłową masą ciała, jednakże te w 11 roku życia osiągnęły lepsze wyniki. Z tego powodu w analizie wyników uwzględniono masę urodzeniową oraz wykształcenie matki.

Badacze potwierdzili, że dzieci kobiet palących w ciąży miały niższy iloraz inteligencji (o 5 punktów). Ponadto, negatywny wpływ palenia tytoniu ujawniał się z wiekiem dzieci – w 3,5 roku życia nie było istotnej różnicy pomiędzy grupami, ale w 7 i 11 roku dzieci palących matek osiągały istotnie niższe wyniki od nienarażonych rówieśników (po uwzględnieniu wykształcenia matki zależność nie była istotna). Okazało się również, że wpływ palenia w ciąży na iloraz inteligencji był szczególnie silny w grupie dzieci z allelem Met – dzieci palących matek miały o 8 punktów niższy iloraz inteligencji (wynik uśredniony z wszystkich 3 pomiarów) w porównaniu do grupy matek niepalących.

Wyniki Karen Waldie i jej współpracowników potwierdzają niekorzystny wpływ palenia tytoniu w ciąży na rozwijający się mózg. Ryzyko negatywnego wpływu tytoniu zwiększa allel Met, który wiąże się również z mniejszym hipokampem oraz objętością istoty szarej kory przedczołowej, rejonów bardzo ważnych dla procesów poznawczych. Inni badacze wskazują, że zależność między paleniem w ciąży (czynnikiem środowiskowym) a materiałem genetycznym może być związana ze zmianami epigenetycznymi w genie BDNF u osób narażonych, co zmniejsza jego ekspresję. Uzyskane wyniki należy jednak interpretować ostrożnie – inteligencja dziecka zależy od współdziałania wielu genów i czynników środowiskowych. Nie ulega jednak wątpliwości, że palenie podczas ciąży jest niebezpieczne zarówno dla matki, jak i dziecka.

Więcej informacji:
(C) Zdjęcia Kelly Finnamore
Waldie, K. E., Grabka, P., Thompson, J. M. D., Murphy R., Wall, C., Ferguson, L. R., Mitchell, E. A., the ABC Study group. (2014). Maternal smoking in pregnancy moderates the effect of the brain-derived neurotrophic factor (BDNF) gene polymorphism on childhood IQ across multiple ages. Intelligence, 43, 47-51. doi:10.1016/j.intell.2013.12.006
Print Friendly, PDF & Email
Total
0
Shares
One comment
  1. Nie zamierzam bronić palaczy, a palących w ciąży kobiet to już w szczególności lecz… “(po uwzględnieniu wykształcenia matki zależność nie była istotna).” – Czyli na moje oko de facto nic nie udowodniono, a jedynie znaleziono jakieś mało istotne korelacje…

Comments are closed.

Related Posts
Czytaj dalej

Buraczana moc

Badacze zajmujący się żywieniem sportowców coraz częściej testują produkty pochodzenia naturalnego, mające poprawić parametry wydolności fizycznej. W ostatnich…