Inteligencję dziedziczy się wyłącznie po matce? Nie!

W sprawie rzekomo najnowszych odkryć dotyczących genetyki inteligencji pojawia się ostatnio wiele przekłamań. W największym skrócie, doniesienia te wskazują na rolę genów położonych na chromosomie X, uaktywniających się tylko wtedy, gdy zostaną odziedziczone od matek. Przy okazji, w tych samych notkach przeczytać można o tym, że inteligencja dziedziczona jest w 40-60 procentach.

Zacznijmy tym razem od końca. Zakres od 40 do 60 procent odnosi się do odziedziczalności inteligencji. Wskaźnik ten nie mówi nam w jakim stopniu dana cecha jest dziedziczona u konkretnej osoby. Odziedziczalność wyjaśnia jedynie różnice w populacji. Pisząc o tym, że inteligencja jest odziedziczalna w 50 procentach mam na myśli to, że wszelkie różnice pomiędzy osobami z określonej populacji w zakresie tej cechy wynikają w 50 procentach z wpływu genetycznego.

Czy geny odpowiedzialne za inteligencję mogą leżeć na chromosomie X? Jest to dosyć stara koncepcja – postulowana w latach 70-tych ubiegłego stulecia [1], gdy możliwości identyfikowania genów związanych z funkcjonowaniem intelektualnym były dosyć ograniczone. W zeszłym roku w repozytorium internetowym BiorXiv ukazała się praca Savage i współpracowników [2] będąca meta-analizą badań nad związkiem inteligencji ze zmiennością w DNA. W analizach wykorzystano dane zebrane na rekordowej pod względem wielkości próbie 279 930 osób. Badano związki różnic w poziomie inteligencji ze zmiennością genów opartą o istnienie polimorfizmów pojedynczego nukleotydu (SNP, single nucleotide polymorphism). To taki rodzaj zmienności, który polega na istnieniu różnicy w zakresie jednej zasady azotowej, z wielu tworzących cząsteczkę DNA (przykładowo w jakimś miejscu genu może występować G – guanina lub C – cytozyna). Badacze analizowali ponad 9,5 miliona takich polimorfizmów w całym genomie i zidentyfikowali 206 różnych miejsc związanych z poziomem inteligencji. Co istotne dla tej notki, miejsca te położone były na wielu różnych chromosomach. Nie, nie było wśród nich chromosomu X.