Facebookiem w samoocenę

white apple device with blue logo

Jaki jest skutek przeglądania własnego profilu na Facebooku? Czy profil na portalu społecznościowym staje się odpowiednikiem lustra? Na te pytania odpowiedzieli psycholodzy, Amy Gonzales i Jeffrey Hancock z Cornell University.

Już w latach 70-tych ubiegłego wieku inni badacze (Duval i Wicklund) ustalili, że wpatrywanie się w swoje odbicie w lustrze, może prowadzić do nieprzyjemnych skutków ubocznych. Koncentracja na swoim wizerunku powoduje porównanie „Ja realnego” z „Ja idealnym” – tego typu wgląd w siebie zazwyczaj skutkuje uświadomieniem sobie rozbieżności między tymi dwoma kategoriami obrazu siebie i obniżeniem aktualnej samooceny. Dzieje się tak, gdy przeglądamy się w lustrze, oglądamy swoje zdjęcia, słuchamy nagrań własnego głosu, czy musimy napisać coś o sobie.
Gonzales i Hancock uznali, że profil na Facebooku, który zawiera informacje autobiograficzne, może wywoływać podobny efekt co oglądanie siebie w lustrze – może prowadzić do potraktowania siebie samego jako obiektu własnej obserwacji, a w konsekwencji do zaniżenia samooceny.

Konkurencyjną hipotezą do kierunku zmiany poziomu samooceny na skutek korzystania z Facebooka jest model hiperpersonalny – zdaniem jego twórcy (Josepha Walthera), internetowe serwisy społecznościowe dają możliwość selektywnej autoprezentacji. Komunikując się z kimś przez Internet, jesteśmy w stanie, w nieporównywalnie większy stopniu niż w „realu”, zapanować nad niechcianymi reakcjami. Łatwiej jest sterować autoprezentacją w Internecie, dlatego też jest ona bliższa temu, jak chcemy być postrzegani, a to z kolei może prowadzić do wzrostu samooceny.

Pozostało już więc tylko skonfrontować te dwie teorie (obiektywnej samoświadomości i modelu hiperpersonalnego) w jednym badaniu – Gonzales i Hancock założyli, że osoby badane będą odznaczały się wzrostem samooceny w przypadku, gdy będą oglądały jedynie stronę własnego profilu, niż gdy będą miały za zadanie oglądać także profile swoich znajomych. Dodatkowym wzmacniającym czynnikiem jest zaś możliwość sterowania własną autoprezentacją. Autorzy badania stwierdzili więc, że uczestnicy, którzy będą dokonywali zmian w swoim profilu podczas badania, wykażą wyższy poziom samooceny niż ci, którzy tego nie zrobią.

O tym czy profil na FB przedstawia rzeczywisty obraz siebie pisaliśmy już na badania.net: “Czy jesteś sobą na Facebooku?”

W badaniu wzięło udział 63 studentów. Badacze stworzyli trzy grupy eksperymentalne: dwie „offline” – grupę kontrolną oraz grupę z narzędziem umożliwiającym samoobserwację (w tym przypadku było to lustro) i grupę „online”, która podczas badania mogła korzystać z Facebooka. Następnie badanych proszono o uzupełnienie kwestionariusza samooceny Rosenberga. Osoby z grupy „online” wypełniały go po wyjściu z pustego pokoju, w którym przez 3 minuty przeglądały swój profil na Facebooku. Samoocena pozostałych uczestników była badana od razu po wejściu do pomieszczenia, ale przed badanymi z grupy eksperymentalnej „offline” zawieszono lustro.

Czy samoocena uczestników badania różni się w zależności od losowego przydzielenia do grupy badawczej? Tak – najwyższą samooceną odznaczały się te osoby, które podczas trwania eksperymentu dokonały jakiejś zmiany w swoim profilu na Facebooku. Wykazana zależność jest więc zgodna z założeniami modelu hiperpersonalnego Walthera – dokonanie selektywnej autoprezentacji jest najsilniejszym impulsem do wzrostu samooceny. Wiąże się to z subiektywnie postrzeganym zbliżeniem się do „Ja idealnego”, czyli tego jacy chcemy być.

Podsumowując, zdaniem autorów, Internet nie tyle kreuje w nas potrzebę autoprezentacji, a raczej jest atrakcyjnym narzędziem jej realizowania. Użytkownicy Internetu w dużo większym stopniu mogą wyrazić te aspekty „Ja”, których z jakichś powodów nie mogą uzewnętrznić w swoim „realnym” środowisku. Parafrazując tytuł filmu Woody’ego Allena – w Internecie jesteś tym, kim chciałbyś być, ale boisz się nim zostać.

Chcesz wiedzieć więcej?

(C) zdjęcie unsplash.com
Gonzales, A., & Hancock, J. (2011). Mirror, Mirror on my Facebook Wall: Effects of Exposure to Facebook on Self-Esteem Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 14 (1-2), 79-83 DOI: 10.1089/cyber.2009.0411

Print Friendly, PDF & Email
Total
0
Shares
Related Posts