Czy zamożność ogranicza rodzicielstwo?

Czy łatwiej jest zdecydować się na wychowywanie potomstwa przed czy po rozpoczęciu kariery zawodowej? Wysoki status społeczno-ekonomiczny rodziców (dobre wykształcenie oraz zaplecze finansowe) ma pozytywny wpływ na rozwój dziecka, ale w jaki sposób wpływa na jakość rodzicielstwa?

Na to pytanie postanowili odpowiedzieć Kostadin Kushlev, Elizabeth Dunn i Claire Ashton-James na łamach Journal of Experimental Social Psychology. Jednym z najważniejszych momentów w życiu każdego człowieka jest decyzja o powiększeniu rodziny. Ankieta przeprowadzona w Wielkiej Brytanii (Vision of Britain) ujawniła, że 42% pracujących kobiet w wieku 30 lat odkłada rodzicielstwo z powodów finansowych. Badacze postawili hipotezę, że zamożność aktywuje u ludzi orientację sprawczą, która jednocześnie koliduje ze wspólnotową orientacją rodzinną. Orientacja sprawcza napędza bowiem ludzi do rozwijania osobistych celów i bycia niezależnym od innych, co naturalnie stoi w opozycji do komunalnego charakteru rodzicielstwa. Spójność pomiędzy celami i działaniami jest istotna w doświadczaniu poczucia sensu. Zamożność może więc wiązać się ze zmniejszonym poczuciem sensu podczas opieki nad dziećmi. Aby sprawdzić czy podejrzenia te pokrywają się z rzeczywistością, psychologowie przeprowadzili dwa badania.

W pierwszym uczestniczyło 186 rodziców, a każdy z nich miał przynajmniej jedno niepełnoletnie dziecko, które nadal z nim mieszkało. W pierwszej kolejności rodzice wypełniali kwestionariusz zawierający pytania o poziom wykształcenia oraz średni dochód ich gospodarstwa domowego. Następnie proszono ich o opisanie co robili poprzedniego dnia (w tym celu użyto DRM, Day Reconstruction Method – zaczerpniętej z badań Kahnemana, 2004). W dalszej kolejności uczestnicy oceniali poczucie sensu swojego życia oraz stopień zgodności z życiowymi celami każdego podanego przez siebie wydarzenia. Mierzono również przyjemność odczuwaną podczas doświadczania wspomnianych wydarzeń. Odpowiedzi na te pytania były oceniane na 6 stopniowej skali.

W  drugim badaniu wykorzystano metodę eksperymentalną – manipulowano sygnałami zamożności w otoczeniu rodziców. Uczestnikami było 59 rodziców, którzy towarzyszyli swoim dzieciom w dziecięcym festiwalu w Vancouver. Autorzy prosili badanych o wypełnienie kwestionariusza dotyczącego organizacji festiwalu, który w warunku bogactwa oblepiony był naklejkami sugerującymi zamożność (rachunki i bony) lub kwiatami w warunku kontrolnym. Zaraz potem proszono uczestników o oszacowaniu poziomu szczęścia, stopnia poczucia sensu oraz zgodności z życiowymi celami pod kątem obecności na festiwalu. Zgodnie z przewidywaniami okazało się, że uczestnicy w warunku bogactwa deklarowali istotnie niższe poczucie sensu i zgodności życiowych celów z uczestnictwem w festiwalu aniżeli uczestnicy w warunku kontrolnym.

Dzięki zastosowaniu dwóch uzupełniających się metod autorzy wykazali, że zamożność jest związana z obniżonym poczuciem sensu, ale nie ma wpływu na pozytywny afekt ani poczucie szczęścia podczas opieki nad dziećmi. Uzyskane wyniki powinny być interpretowane z wielką ostrożnością. Jak podkreślają sami autorzy – nie wynika z nich, że przyszli rodzice powinni unikać wspinaczki po drabinie socjoekonomicznej przed powiększeniem rodziny. Ale mogą skorzystać ze strategii, które pomogą zredukować orientację sprawczą podczas wychowywania własnych latorośli lub przeciwnie wykorzystać ją do działań wychowawczych. Badania te dostarczają kolejnych dowodów na podwójny efekt dobrobytu, pokazując, że zamożność może zarówno wspierać jak i szkodzić dobrostanowi psychicznemu człowieka.