Chociaż Wikipedia nie była pierwszą wolną encyklopedią redagowaną internetowo, to ona swoją popularnością stała się jednym z symboli Web 2.0. Każdy użytkownik może tu dodać swoje trzy grosze do tworzonych i modyfikowanych na bieżąco haseł – pomysł na tyle chwytliwy, że owych haseł w anglojęzycznej wersji serwisu znajdziemy 19 136 095, co czyni ją największą encyklopedią elektroniczną na świecie. Nad jakością materiałów czuwa tam oddział 1707 administratorów, którzy próbują zapanować nad rzeszą 11 405 930 użytkowników.
Zadanie zapewne do prostych nie należy, zwłaszcza, że grono autorów bywa niekiedy bardzo krnąbrne. Jedenaście milionów ludzi zgrupowanych w jednym miejscu, z jednego powodu, by dzielić się wiedzą, to prawdziwa kopalnia psychologicznych danych – do takiego wniosku doszedł dr. Yair Amichai–Hamburger i razem ze swoimi współpracownikami postanowił zbadać charakterystykę osobowości użytkowników Wikipedii. Zainteresowali się oni umiejscowieniem realnego Ja (samowiedza o tym, kim się jest. Istnieje jeszcze dodatkowo Ja idealne i Ja powinnościowe), oraz osobowością w wymiarze Wielkiej Piątki (Pięcioczynnikowy model osobowości, czyli: otwartość na doświadczenie, ekstrawersja, neurotyczność, ugodowość i sumienność). Psychologowie przyjęli, że użytkownicy Wikipedii z większym prawdopodobieństwem będą znajdować swoje realne Ja w obszarze Internetu, w porównaniu z innymi internautami z grupy kontrolnej. Drugą hipotezą było założenie, że użytkownicy encyklopedii będą punktować niżej w skali ekstrawersji, zgodnie z wcześniejszymi wynikami badań Yaira o dodatniej korelacji częstości korzystania z Internetu i wysokiego poziomu introwertyzmu.
Do zbierania danych posłużyła internetowa ankieta. 139 osób zdołało odpowiedzieć na wszystkie jej pytania, z czego 69 ochotników aktywnie udzielało się na Wikipedii. Osadzenie realnego Ja badane było kwestionariuszem 4 pytań odnośnie otwartości co do znajomych z Internetu oraz ze świata off-line.
Wyniki, przynajmniej w przypadku realnego Ja, nie są jakoś mocno zaskakujące. Ich analiza ukazała istotną statystycznie różnicę między grupami świadczącą o tym, że realne Ja użytkowników encyklopedii bardziej umiejscowione jest w Internecie. Ciekawszych wyników dostarczyło badanie kwestionariuszy osobowości. W porównaniu z innymi użytkownikami Internetu Wikipedyści okazali się mniej ugodowi oraz mniej otwarci na doświadczenia. Kolejny efekt dotyczył tylko kobiet. Użytkowniczki encyklopedii punktowały wyraźnie niżej na skali ekstrawertyzmu w porównaniu do innych internautek. A już całkiem abstrahując od Wikipedii, dodatkowo istotny okazał się efekt płci jeśli chodzi o sumienność – mężczyźni byli wyraźnie niżej umiejscowieni na tej skali osobowości.
Pierwsza hipoteza potwierdziła się – realne Ja użytkowników Wikipedii bliżej osadzone jest Internetu, co świadczy o tym, że bardziej komfortowo czują się oni wyrażając siebie on-line, niźli off-line. Statystyka istotnością okrasiła fakt, że mają oni też niższe wyniki ugodowości oraz otwartości. Niższy wynik tych cech kłóci się trochę z ich aktywnością w serwisie – tam przecież wszystko dopracowywane musi być za pomocą kompromisu. Cytując pierwszy (naj)lepszy podręcznik psychologii:
Duża ugodowość: „Osoby o dużej ugodowości są sympatyczne w stosunku do innych i skłonne do udzielania im pomocy oraz sądzą, że inni ludzie mają identyczne postawy co one. Osoby te mogą być zatem scharakteryzowane jako prostolinijne, prostoduszne, szczere, altruistyczne (…)
Mała ugodowość: „Osoby mało ugodowe są egocentryczne, sceptyczne w opiniach o intencjach innych ludzi oraz przejawiają raczej nastawienie rywalizacyjne niż kooperatywne, są agresywne i oschłe w kontaktach z innymi ludźmi.”
Prospołeczne udzielanie się może się więc tutaj wiązać z egocentryczną motywacją, taką jak próba podbudowania wiary w siebie, wyrażenia siebie czy chęci wytworzenia identyfikacji grupowej. „Główną ideą, która nas połączyła była kwestia dzielenia się wiedzą” – wyniki świadczą o tym, że treść encyklopedii budowana jest głównie po to, by użytkownicy mieli okazję wyrażenia siebie w sytuacji społecznej. I wyrażają się całkiem nieźle – nieraz Wikipedia bardzo skutecznie pomogła mi znaleźć potrzebne informacje.
(C) zdjęcie unsplash.com
Amichai-Hamburger, Yair, et al. Personality characteristics of Wikipedia members. Cyberpsychology & Behavior: The Impact Of The Internet, Multimedia And Virtual Reality On Behavior And Society 11, no. 6 (December 2008): 679-681.
Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 2, red. nauk. prof. Jan Strelau, GWP 2008
W lipcu jest zjazd wikipedystow z calego Swiata w Gdansku (http://www.wikimania2010.pl/wiki/Strona_główna), wiec mozna eksperymentalnie sprawdzic te ustalenia :-)
Chcę tam być! :D