Tytuł tego artykułu brzmi może niczym cytat z książek Paulo Coelho, ale pomyśl: w których sytuacjach uświadamiasz sobie, jaki naprawdę jesteś? Czy żyjąc poza granicami kraju zastanawiasz się nad tym, w jaki sposób normy społeczne wpływają na Twoje zachowanie? Czy zaskakujące odkrycie odmienności lub podobieństwa do osób z innej kultury nie mówi Ci czegoś o Twoim „ja”? Grupa badaczy z USA postanowiła sprawdzić, jaki wpływ na samowiedzę mają doświadczenia życia poza granicami kraju pochodzenia.
Jak zauważył dziennikarz Thomas Friedman (2005), świat staje się coraz bardziej „płaski” (choć nie w TYM znaczeniu). Dłuższe pobyty poza granicami własnego kraju są coraz powszechniejsze w zglobalizowanym świecie XXI wieku, a naukowcy przyglądają się psychologicznym konsekwencjom tych doświadczeń. Badania wykazały, przykładowo, że istnieje pozytywny związek między pobytami za granicą a kreatywnością (np., Godart, Maddux, Shipilov i Galinsky, 2015) czy szansą na sukces zawodowy (np., Maddux, Bivolaru, Hafenbrack, Tadmor i Galinsky, 2014).
Przebywając za granicą, ludzie konfrontują się z nowymi sytuacjami i zastanawiają się nad swoim zachowaniem w tym nowym kontekście. Wyzwoleni z kulturowych czy społecznych norm kraju pochodzenia mają szansę sprawdzić, czy – przy braku tych norm – wciąż zachowaliby się tak samo? Weźmy za przykład Niemca, który (w zgodzie z kulturą, w której się wychował) nigdy nie spóźniał się na spotkania. Jak będzie się zachowywać po kilku miesiącach przebywania w Portugalii, której mieszkańcy mają zgoła inny stosunek do czasu? W jaki sposób to, jak się zachowa, wpłynie na jego przekonania na własny temat? Czy doświadczenia życia poza granicami kraju mają trwały wpływ na to, co wiemy o sobie?
Na te pytania postanowił odpowiedzieć zespół amerykańskich naukowców: Hajo Adam, Otilia Obodaru, Jackson Lu, William Maddux, i Adam Galinsky. Założyli oni, że życie za granicą zmienia kluczowy aspekt struktury „ja”: jej klarowność. To pojęcie odnosi się do tego, w jakim stopniu treść koncepcji siebie jest jasno zdefiniowana, wewnętrznie spójna i stabilna w czasie. Badacze ci założyli, że przebywanie za granicą sprzyja spontanicznie pojawiającym się refleksjom na temat samego siebie. Człowiek ma bowiem szansę zastanowić się na tym, czy części jego tożsamości naprawdę definiują to, kim jest, czy tylko odzwierciedlają jego kulturowe wychowanie. Badacze założyli więc, że osoby, które doświadczyły mieszkania za granicą będą cechowały się bardziej klarowną strukturą „ja”.
Badania pokazały więc, że pozostawienie swojego kraju ojczystego na dłuższy okres czasu oznacza możliwość lepszego poznania siebie. No to… w drogę!
(C) zdjęcie unsplash.com
Adam, H., Obodaru, O., Lu, J. G., Maddux, W. W., & Galinsky, A. D. (2018). The shortest path to oneself leads around the world: Living abroad increases self-concept clarity. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 145, 16-29.
