Czuję się młodziej niż wyglądam!

Celem badania przeprowadzonego przez trzy badaczki z Uniwersytetu w Białymstoku (Mirucka, Bielecka, Kisielewska) i opublikowanego niedawno w Personality and Individual Differences było zbadanie związku pomiędzy subiektywnie postrzeganym wiekiem osób starszych a ich orientacją pozytywną. Wyniki pokazały, że większość starszych ludzi czuła się dużo młodsza, niż rzeczywiście była, a subiektywnie postrzegany wiek lepiej przewidywał stopień pozytywnego nastawienia, niż wiek chronologiczny.

Pozytywna orientacja jest tendencją do zauważania, skupiania się i przywiązywania wagi do pozytywnych elementów w życiu, własnym doświadczeniu czy w sobie samym (Caprara, 2009). Łączy w sobie 3 aspekty: samoocenę, optymizm i satysfakcję z życia. Zgodnie z Teorią Orientacji Pozytywnej, optymistyczny obraz samego siebie, własnego życia i przyszłości pomaga efektywnie radzić sobie z życiowymi wyzwaniami, porażkami czy stratami (Caprara, 2009).

Z kolei subiektywny wiek to nie taki jaki mamy a taki, na który się czujemy. Badania wykazały, że w średniej i późnej dorosłości, odczucie bycia młodszym jest pozytywnie związane z dobrostanem psychicznym (Weiss et al., 2013), długowiecznością (Kotter-Grühn, Kleinspehn-Ammerlahn, Gerstorf, & Smith, 2009), fizycznym i poznawczym funkcjonowaniem (Stephan, Chalabaev, Kotter-Grühn, & Jaconelli, 2013), czy wyższą satysfakcją z życia (Boehmer, 2006; Logan, Ward, & Spitze, 1992; Mock & Eibach, 2011).

Celem badania było sprawdzenie czy istnieje związek pomiędzy subiektywnie odczuwanym wiekiem a poziomem orientacji pozytywnej oraz czy za jego pomocą można trafniej przewidywać poziom pozytywnego nastawienia, samooceny i satysfakcji z życia, niż za pomocą wieku chronologicznego.

W badaniu wzięło udział 194 seniorów (111 kobiet i 83 mężczyzn), w wieku od 57 do 90 lat, którzy byli proszeni o podanie danych demograficznych i socjoekonomicznych, ocenę swojego zdrowia (poziom aktywności, zdrowie fizyczne, dolegliwości fizyczne i psychiczne) oraz wypełnienie trzech kwestionariuszy: Skali Pozytywności (orientacja pozytywna), Skali Samooceny Rosenberga i Skali Satysfakcji z Życia. Dodatkowo uczestnicy byli proszeni o uzupełnienie zdania: “Zwykle czuję się jakbym miał/a … lat”, które dostarczyło danych na temat subiektywnego wieku badanych.

Porównanie właściwego wieku badanych z subiektywnym pokazało, że ponad 75% uczestników postrzegało siebie jako młodszych, niż rzeczywiście byli. Około 19% badanych czuło się starzej, a niecałe 6% czuło się na tyle lat ile miało. Co ciekawe, średnia różnica wieku chronologicznego i subiektywnego wyniosła aż 12 lat w obu przypadkach (poczucia bycia młodszym i starszym).

Dalsze analizy pokazały jak duże znaczenie miało to na ile lat czuli się badani. Subiektywny wiek osób starszych okazał się być silniejszym predyktorem poziomu orientacji pozytywnej, satysfakcji z życia i samooceny, niż wiek rzeczywisty. Innymi słowy to na ile lat czuli się badani pozwalało lepiej przewidywać ich pozytywne nastawienie oraz ocenę życia i własnej osoby, niż wiek chronologiczny. Co więcej, subiektywny wiek okazał się mieć unikalną moc wyjaśniającą, niezależną od oceny własnego zdrowia fizycznego i psychicznego.

Jak podają autorki, rezultaty z badania mogą mieć znaczenie praktyczne dla osób, które zawodowo zajmują się, wspierają i opiekują się osobami starszymi. Jak sugerują badaczki, odpowiedź na proste pytanie: „Na ile lat się czujesz?” zadane osobie starszej, może mieć istotną wartość diagnostyczną w obszarze samooceny, satysfakcji z życia i orientacji pozytywnej.