Czy cechy osobowości pozwalają przewidywać jakość snu?

Każdy z nas potrzebuje snu. Dużo mówi się o tym, że to nie ilość, a jakość snu ma znaczenie. Ale czy nasza osobowość może korelować z tym czy się wysypiamy? Czy wiek ma tu znaczenie? Te pytania nurtowały doktora Yannicka Stephana z University of Montpellier oraz jego współpracowników.

Zacznijmy od tego jakie cechy składają się na naszą osobowość według modelu Wielkiej Piątki. Są to:

• neurotyczność (skłonność do przeżywania trudnych emocji, podatność na stres)
• ekstrawersja (jakość i ilość kontaktów społecznych, poziom aktywności i energii)
• otwartość na doświadczenia (tolerancja na nowości, ciekawość)
• ugodowość (nastawienie do innych ludzi)
• sumienność (zorganizowanie, wytrwałość, zorientowanie na cel).

Do jakich wniosków doszli badacze? Najsilniejszym predyktorem pozwalającym wyjaśnić jakość snu pacjentów była ich neurotyczność – im wyższy poziom neurotyczności deklarował badany tym większe było ryzyko doświadczania objawów niewyspania, a także spadku jakości snu w kolejnych pomiarach. Ekstrawersja z kolei wiązała się z lepszą jakością snu i mniejszą trudnością w zasypianiu. Jednakże nasilenie tej cechy nie pozwalało tak dobrze przewidywać jakości snu, jak to miało miejsce w przypadku neurotyczności. W dwóch grupach udało się potwierdzić, że osoby sumienne deklarują większą jakość snu. Otwartość na doświadczenia oraz ugodowość nie były powiązane z jakością snu ani na początku badania, ani w jego trakcie, co jest zgodne z wcześniejszymi ustaleniami badaczy. 

Należy pamiętać, że sen to zjawisko złożone i zależne od wielu czynników (także genetycznych i środowiskowych), a nie jedynie od cech osobowości. Warto zauważyć jednak, że badanie to wykazało, iż nie tylko osobowość koreluje z jakością naszego snu, ale ponieważ badanie miało schemat podłużny również jakość snu przekładała się na cechy osobowości. W jaki sposób? Trudności ze snem wiążą się z wyczerpaniem zarówno fizycznym, poznawczym, jak i emocjonalnym. Nieustanne zmęczenie, zaburzenia biologiczne, ograniczenia w funkcjonowaniu to mogą być efekty niewyspania. Stanowią one wyzwanie i mogą z czasem prowadzić do zmian w osobowości. Podsumowując, badaczom udało się potwierdzić niewielkie, ale replikowalne korelacje między osobowością a jakością snu w wieku dorosłym. Korelacja osobowości ze snem pozwalała wyjaśnić większą porcję wariancji niż w przypadku czynników demograficznych (wiek, płeć i wykształcenie). Można więc sądzić, że poznanie cech osobowości może być przydatne w wychwyceniu osób z podwyższonym ryzykiem pogorszenia snu i wdrożeniem dla nich programów profilaktycznych czy działań zapobiegawczych. Wśród pacjentów klinicznych borykających się z problemem bezsenności analiza osobowości może pomóc w dopasowaniu sposób interwencji.