Nie zachowuj się jak zwierzę!

Zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego niektóre zwierzęta traktujemy jak przyjaciół, a inne uznajemy za szkodniki? Badania opublikowane w Personality and Individual Differences wyjaśniają skąd może wynikać dyskryminacja gatunkowa i uprzedzenia w stosunku do zwierząt.

Nietrudno zauważyć, jak różne role pełnią w naszym życiu zwierzęta. Niektóre z nich, np. psy i koty są naszymi pupilkami, często nazywanymi nawet członkami rodziny. Wiele zwierząt, takich jak świnie czy kurczaki są traktowane jako pokarm. Mowa tutaj o dyskryminacji gatunkowej czyli zjawisku, w którym pojedyncze zwierzęta lub cała grupa jest dyskryminowana ze względu na przynależność do określonego gatunku. Uprzedzenia, które mają swoje odzwierciedlenie w zachowaniu można dostrzec w nierównym traktowaniu zwierząt pomiędzy gatunkami, w wykorzystywaniu ich do różnych celów (często związanych z cierpieniem i śmiercią), a także w postawach, nastawieniu i stosunku do różnych gatunków zwierząt. Jednakże, w świetle dzisiejszej wiedzy niemożliwa jest uzasadniona i racjonalna
obrona przedmiotowego traktowania zwierząt. Zatem, czy dyskryminacja gatunkowa może być traktowana jako forma uprzedzenia? Jak najbardziej. Uprzedzenia są często połączone z ideologią. Skala Orientacji na Dominację Społeczną (SDO; Pratto i in., 1994) ukazuje różnice w stopniu, w jakim ludzie uznają i cenią hierarchię
społeczną, autorytety, podtrzymanie statusu społecznego, a także ich stosunek do nierówności pomiędzy ludźmi. Osoby osiągające wysokie wyniki wierzą w hierarchię między ludźmi, ale czy może mieć to związek z ich postawami względem zwierząt? Na to pytanie próbowali odpowiedzieć Dhont i in. (2016) tworząc Model Społecznej Dominacji w relacji Człowiek – Zwierzę (SD – HARM).

W badaniu wzięło udział 191 studentów psychologii na kanadyjskim uniwersytecie. Studenci zostali poproszeni o wypełnienie skróconej wersji skali SDO składającej się z sześciu pytań, na 7- stopniowej skali (1 zdecydowanie się nie zgadzam; 7 zdecydowanie się zgadzam). Następnie, w celu zmierzenia uprzedzeń na tle etnicznym, badani oceniali także swoje postawy wobec imigrantów, osób czarnoskórych, mniejszości etnicznych, ludzi rdzennych, a także muzułmanów przy użyciu “termometru postaw” gdzie (0°-10° to postawy wyjątkowo nieprzychylne, a 90°-100° to postawy wyjątkowo przychylne). Dodatkowo, studenci odpowiadali na osiem pytań mierzących uprzedzenia wobec zwierząt, na 7-stopniowej skali (1 zdecydowanie się nie zgadzam; 7 zdecydowanie się zgadzam).
Wyniki badania wskazują, że wyższe wyniki świadczące o uprzedzeniach względem zwierząt, wiązały się z większymi uprzedzeniami etnicznymi. Uprzedzenia wobec zwierząt są istotnie związane z uprzedzeniami względem innych ludzi.

Ponadto, zarówno dyskryminacja zwierząt i uprzedzenia etniczne są istotnie związane z SDO, czyli uznawaniem hierarchii i nierówności występującej między ludźmi.
Widzimy zatem, że socjo-ideologiczne wierzenia i przekonania, które są używane w celu usprawiedliwiania hierarchii między ludźmi są również stosowane w usprawiedliwianiu hierarchii ludźmi nad zwierzętami. Obie formy dyskryminacji i uprzedzeń bazują na podobnych psychologicznych i ideologicznych wierzeniach, co wyjaśnia “korzenie” dyskryminacji gatunkowej i tego skąd może mieć swój fundament. – Jednak dopiero niedawno badacze zaczęli rozważać, w jaki sposób indywidualne
różnice w uznawaniu hierarchii społecznej, mają wspólne cechy z dążeniem do dominacji w relacji człowiek-zwierzę – zauważają badacze.

Choć zwierzęta są naszymi przyjaciółmi, nie ma wątpliwości co do tego, że równie często są traktowane jako grupa “spoza”. Wiedząc skąd mogę brać się nasze postawy i przekonania, możemy stawać się coraz bardziej świadomi i używać tego ku dobrym celom! A kto wie? Może wkrótce kurczaki zostaną naszymi domowymi pupilkami?