Rozumienie innych rozwija umiejętność kłamania

By: Ernst Moeksis

Wyobrażanie sobie perspektywy drugiej osoby (teoria umysłu) to jedna z ważniejszych umiejętności społecznych jakie nabywamy w młodym wieku. Najnowsze badania dowodzą, że zdolność do kłamania (mijania się z prawdą odnośnie informacji, które są znane tylko z naszego punktu widzenia) korzysta z tego samego zestawu umiejętności. Ustalenia chińskich badaczy wskazują, że 3-latki poddane treningowi teorii umysłu szybciej i na dłużej opanowują zdolność mijania się z prawdą.

Xiao Pan Ding, wraz ze współpracownikami, zajęli się tym zagadnieniem. W tym celu zrekrutowali do badania grupę 3-latków, którzy nie nauczyli się jeszcze kłamać. Następnie połowa młodych uczestników wzięła udział w treningu teorii umysłu, w których uczyli się rozpoznawać różne stany psychiczne w różnych sytuacjach, a druga połowa została przypisana do grupy kontrolnej, gdzie uczyli się rozpoznawać właściwości fizyczne różnych przedmiotów.

Co ciekawe, przed właściwym badaniem, dzieci zostały poddane 6-dniowym treningom zabawy w ciuciubabkę. Ostatecznie do badania przystąpiło 42 trzylatków, które wykazały się dostatecznymi umiejętnościami werbalnymi i przeszły przez cały trening (dwójka dzieci odpadła na tym etapie gdy okazało się, że opanowali już umiejętność kłamania). Wszystkie dzieci pochodziły z dwóch różnych chińskich przedszkoli, z rodzin o zróżnicowanym statusie społecznym.

Jak testowano kłamanie?

Kluczowym testem w tym badaniu było zadanie pt. “ciuciubabka”. W zadaniu eksperymentator chował cukierka w jednym z dwóch kubków i mówił dziecku w którym z nich się on znajduje. Zadaniem dziecka było go wskazać. Gdy zrobił to dobrze, wygrywał cukierka. Następnie eksperymentator zamykał oczy, a to dziecko chowało cukierka, informując go gdzie. Gdy eksperymentator poprawnie wskazał kubek wygrywał cukierka, więc celem zwiększenia swoich szans na powiększenie liczby cukierków dziecko musiało wprowadzać eksperymentatora w błąd. Sprawdzano w jakiej liczbie prób w teście ciuciubabki dziecko podpowiadało eksperymentatorowi błędny kubek.

Po serii pretestów wszystkie dzieci wzięły udział w jednej z dwóch wersji 11-dniowego treningu. W grupie eksperymentalnej był to trening teorii umysłu, zaś w kontrolnej niezwiązany z umiejętnościami mentalnymi. Każdy z treningów trwał 20 minut dziennie. W fazie posttestów (3 dni po skończeniu treningów) sprawdzono czy ich wyniki w teście teorii umysłu zwiększyły się, a także czy mają większą skłonność do kłamstwa na teście ciuciubabki. W ostatniej fazie znowu ponownie poddano dzieci testowi ciuciubabki, w 3 grupach. W jednej po 6, w następnej po 26, a w ostatniej po 35 dniach od treningu.

Nie stwierdzono żadnych różnic płciowych w wynikach dzieci. Natomiast, zgodnie z przypuszczeniami, wystąpiły istotne różnice w grupie eksperymentalnej, w przeciwieństwie do grupy kontrolnej,pomiędzy prestestami i posttestami umiejętności teorii umysłu. Co więcej był to efekt ogólny, niezależny od indywidualnych różnic między dziećmi. Zgodnie z założeniami badaczy, umiejętność kłamania istotnie rosła w grupie eksperymentalnej. Najpierw wystąpiła różnica istotna między pretestem, a posttestem, a następnie między posttestem i kolejnym krótkoterminowym sprawdzeniem. Natomiast różnice między krótkoterminowym, a długoterminowym sprawdzeniem nie były istotne, co sugeruje stałość efektu i trwałe nabycie umiejętności kłamania. Co ciekawe, dzieciaki z grupy kontrolnej również poprawiły swoje zdolności w aspekcie mówienia nieprawdy (zapewne sam rozwój lub fakt testowania wpłynął na poziom tej umiejętność), w identycznej konfiguracji, jednak w istotnie mniejszym stopniu niż dzieci z warunku eksperymentalnego.

Powyższe badanie potwierdziło związek pomiędzy opanowywaniem teorii umysłu, a oszukiwaniem. Jak zakładano, po treningu rozumienie zasad wyobrażania sobie perspektywy innej osoby wzrosło istotnie w grupie eksperymentalnej. Co ważniejsze, dzieci z grupy eksperymentalnej były też istotnie bardziej skłonne do kłamania a efekt ten utrzymał się dłużej niż miesiąc. Jest to bezpośredni dowód na to, że kłamanie wymaga opanowania teorii umysłu. Zrozumienie co może widzieć druga osoba i uwzględnienie tej informacji w swoim działaniu jest kluczowym etapem wprawy w nabywaniu umiejętności kłamania. Tak jak to miało miejsce w poniższej demonstracji z oszukiwaniem ślepca.

Więcej informacji:
Ding, X.P., Wellman, H., Wang, W., Fu, F., & Lee, K. (2015). Theory of Mind Causes Honest Young Children to Lie, Psychological Science, 26, 11, 1812-182110.2.15 doi: 10.1177/0956797615604628
Zdjęcie (C) Ernst Moeksis
Print Friendly, PDF & Email
Total
0
Shares
One comment
  1. “przystąpiły 42 trzylatków” – polska język trudna język.

    Całe badanie do bani, albo jego opis…
    Chodzi o UMIEJĘTNOŚĆ kłamania czy o CHĘĆ kłamania. bo cały czas w tekście jest umiejętność a ja wyraźnie widzę że w grę wchodzi chęć – dziecko CHCE skłamać, nie ma opisu czy robi to udolnie czy nieudolne – jest tylko GOTOWOŚĆ do nieuczciwości.

    Nie ma też nic na temat tego czym był ów “trening teorii umysłu” – mogło to byc jakieś wybitnie nieetyczne draństwo.

Comments are closed.

Related Posts
Czytaj dalej

Dotyk emocji

Dotyk może nieść z sobą o wiele więcej informacji, niż się nam dotychczas wydawało. Dotykając nieznajomej osoby w…