Kiedy uwierzysz wróżce?

Ktoś, kto przyznaje się do wiary w horoskopy, wróżki i jasnowidzów częściej natyka się na drwiny niż zrozumienie. Osoby, które twierdzą, że mają moc przepowiadania przyszłości obwoływane są hochsztaplerami, brakuje też naukowych dowodów na to, by jakikolwiek człowiek mógł ze stu procentową pewnością przewidzieć losowe wydarzenie. Mimo to, przed namiotami wróżek na targach ezoterycznych ustawiają się kolejki. Co właściwie pcha ludzi do tego by – mimo licznych dowodów na brak skuteczności jasnowidzenia – gorąco wierzyć w nadprzyrodzone moce?

Z tym pytaniem zmierzyli się badacze z University of Queensland w Australii, którzy postanowili sprawdzić, jakie właściwie korzyści niesie ze sobą wiara w przepowiadanie przyszłości. Przeprowadzili więc 3 eksperymenty, łącznie badając 270 osób. Co udało im się odkryć?

Hipoteza, jaką przyjęli naukowcy, dotyczyła związku wiary w przewidywanie przyszłości z poczuciem kontroli. Według tej tezy możliwość “zaglądania” w przyszłość (a przynajmniej przekonanie o tej możliwości) sprawia, że wierzący w nią ludzie czują, że bardziej panują nad swoim życiem.

Podczas eksperymentów naukowcy manipulowali poczuciem kontroli badanych, polecając im przypomnieć sobie, a następnie opisać sytuację, w której czuli się bezradni i pozbawieni kontroli (obniżanie poczucia kontroli) lub sytuację, w której mieli wpływ na rozgrywające się wokół zdarzenia (podwyższanie poczucia kontroli). Badacze manipulowali również wiarą w możliwość przepowiadania przyszłości, prosząc badanych o przeczytanie jednego z dwóch artykułów. Teksty, które czytali badani, zawierały informację albo o ostatecznych dowodach na niemożliwość jasnowidzenia, albo wręcz przeciwnie – naukowe potwierdzenie umiejętności przepowiadania przyszłości. Naukowcy mierzyli również poziom poczucia kontroli oraz wiary w istnienie możliwości przepowiadania przyszłości u badanych (za pomocą 7-punktowej skali).

Wyniki badań okazały się zgodne z przewidywaniami naukowców. Ludzie, którym eksperymentalnie obniżano poczucie kontroli, wykazywali większą skłonność do wiary w jasnowidzenie, przepowiednie wróżek czy horoskopy w porównaniu do tych, których poczucie kontroli zostało eksperymentalnie podwyższone. Odnotowano również istnienie odwrotnej zależności – badani po przeczytaniu naukowego artykułu o istnieniu dowodów na skuteczność jasnowidzenia wykazywali większe poczucie kontroli od tych, którzy czytali tekst obalający możliwość zaglądania w przyszłość. W przypadku obu tych zależności różnice między grupami nie były duże i wynosiły ok 0,65 pkt na 7-punktowej skali. Różnica ta była jednak statystycznie istotna. Co interesujące, badanym, którym wcześniej eksperymentalnie podwyższano poczucie kontroli, nie rosło ono po lekturze artykułu dowodzącego możliwość przewidywania przyszłości. Innymi słowy, wiara w jasnowidztwo czy horoskopy nie podwyższa poczucia kontroli tym ludziom, u których jest już ono wysokie.

Łatwiej jest więc nam uwierzyć wróżce, która kusi nas obietnicą zajrzenia w przyszłość wtedy, kiedy spada nasze poczucie kontroli!

Więcej informacji:
(C) zdjęcie unsplash.com
Greenaway, K. H., Louis, W. R., Hornsey, M. J. (2013) Loss of Control Increases Belief in Precognition and Belief in Precognition Increases Control. PLoS ONE 8(8): e71327. doi:10.1371/journal.pone.0071327
Print Friendly, PDF & Email
Total
0
Shares
2 comments
  1. “brakuje też naukowych dowodów na to, by jakikolwiek człowiek mógł ze stu procentową pewnością przewidzieć losowe wydarzenie.’ – to oczywista…. nieprawda.

    Mamy tu bowiem zjawisko chaosu deterministycznego – w rzeczy samej można określić każde zdarzenie – trzeba tylko znać położenia wyjściowe wszystkich uczestników zdarzenia, ich wektory prędkości i masy a potem policzyć co z czym będzie oddziaływało – łatwizna – tyle ze póki co nie radzą sobie z tym najtęższe komputery.

    Sam “eksperyment” to lipa – nie wierzę w to by ktokolwiek kto wcześniej nie uwierzył w horoskopy i wróżby zrobił to nagle bo mu obniżono poczucie kontroli, co najwyżej można człowieka wykończyć psychicznie tak by każdy znak odczytywał jako wróżbę (vide zakochani).

  2. Wiara we wróżki to typowo kobieca przypadłość. Być może faktycznie chodzi o spadek poczucia kontroli, ale moim zdaniem to coś zdecydowanie głębszego.

Comments are closed.

Related Posts